به گزارش خبرنگار گروه اجتمای پایگاه خبری تحلیلی «اروم نیوز»؛ دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین پهنه آبی داخلی ایران و دومین دریاچه شور خاورمیانه، سال‌هاست که با بحران خشکسالی، کاهش شدید تراز آبی و تهدید زیست محیطی گسترده دست و پنجه نرم می‌کند.
زمانی نه‌چندان دور، این دریاچه با وسعتی بالغ بر ۵ هزار کیلومتر مربع، نه‌تنها نقش کلیدی در تعدیل اقلیم منطقه و تأمین معیشت صدها هزار نفر از اهالی پیرامون خود داشت، بلکه نمادی از توازن طبیعت و سکونت بشر در شمال‌غرب کشور محسوب می‌شد اما امروز، آنچه از آن باقی مانده، پهنه‌ای خشکیده، ترک‌خورده و بحرانی است که چشم‌های نگران یک ملت را به خود دوخته است.
طی دو دهه اخیر، بی‌توجهی به ظرفیت‌های زیست محیطی، توسعه بی‌رویه کشاورزی و سدسازی در حوزه آبریز، کاهش بارندگی و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، دریاچه ارومیه را تا مرز نابودی کشانده‌اند.
در مقابل، تلاش‌هایی برای احیا صورت گرفته، اما با فراز و نشیب‌های فراوان از ایجاد ستاد ملی نجات دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته گرفته تا طرح‌های متعدد علمی و اجرایی، مسیر احیا همچنان با چالش‌هایی جدی مواجه است؛ از کمبود منابع مالی و عدم اجرای کامل مصوبات گرفته تا اختلاف دیدگاه‌های کارشناسی در نحوه احیا و حتی برخوردهای سیاسی با یک موضوع علمی و زیست محیطی.
آن‌گونه که در آئین کلنگ‌زنی یکی از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی استان اعلام شد، طرح‌های جدیدی با همکاری دانشگاه‌های معتبر داخلی و نیز متخصصان خارجی، در حال بررسی و اجراست؛ طرح‌هایی که برخی از آنها آن‌قدر به اثربخشی خود اطمینان دارند که پیشنهاد کرده‌اند پس از موفقیت در اجرا، تسویه‌حساب مالی انجام شود.
در عین حال، نگاه دولت به مقوله شفافیت نیز رنگ جدی‌تری به خود گرفته است برخلاف رویه‌های گذشته، امروز مدیران اجرایی استان، از جمله شخص استاندار، از بیان آمارها، نقاط ضعف، میزان پیشرفت مصوبات پیشین و حتی ناکامی‌ها ابایی ندارند.
آن‌طور که در گزارش‌ها آمده، تنها ۳۰ درصد از ۲۷ مصوبه کلیدی ستاد احیای دریاچه به مرحله اجرا رسیده و این موضوع، نه برای توجیه وضعیت موجود، بلکه برای تأکید بر ضرورت بازبینی در روش‌ها و تمرکز بر راه‌حل‌های علمی مطرح می‌شود.
در کنار برنامه‌هایی چون بارورسازی ابرها، لایروبی رودخانه‌ها، تأمین منابع آبی از تصفیه‌خانه‌ها و اصلاح الگوی کشت در حوضه آبریز، مسئله مهم‌تر از همه شاید اعتماد به علم و مشارکت دانشگاه‌ها باشد؛ چیزی که دولت جدید، آن را به‌صراحت اعلام کرده و حتی تصمیم‌گیری‌های کلان را مشروط به تأیید دانشگاه‌ها دانسته است.
زندگی‌مان با دریاچه ارومیه گره خورده است
محمدعلی رحمانی، کشاورز اهل روستای گلمانخانه، در گفتگو با خبرنگار اروم نیوز گفت: از وقتی یادم هست، از طرح‌های نجات دریاچه گفته‌اند اما فقط حرف بوده… نه آب برگشت، نه کشاورزی درست شد ما نه کار داریم، نه امید. ولی وقتی می‌شنویم قرار است دانشگاه‌ها وارد ماجرا شوند، دل‌مان کمی گرم می‌شود کاش این‌بار واقعا علمی فکر کنند، نه سیاسی.
الهام قاسمی، معلم بازنشسته، با صدایی پر از نگرانی به خبرنگار اروم نیوز گفت: خشک‌شدن دریاچه فقط برای روستاها نیست این گردوغبار به شهر هم می‌رسد بچه‌های مدرسه دچار آسم شده‌اند حالا می‌گویند از متخصصان خارجی دعوت کرده‌اند، حتی پیشنهاد داده‌اند بعد از موفقیت پول بگیرند، این یعنی طرح‌ها روی حساب‌وکتاب است ما فقط می‌خواهیم که این‌بار وعده‌ها در حد حرف باقی نماند.
یکی از مغازه‌داران خیابان امام هم از کاهش گردشگرها و رکود اقتصادی منطقه گلایه داشته و گفت: دریاچه که بود، هزاران مسافر می‌آمدند و خرید می‌کردند. الان چی؟ فقط خاک و سکوت اگر دولت واقعاً ۵ هزار میلیارد تومان تصویب کرده، باید سریع وارد عمل شوند. ما دیگر طاقت شعار نداریم.
سارا سلطانی، دانشجوی رشته محیط زیست در ادامه در گفتگو با خبرنگار اروم نیوز گفت: ما هم باید تغییر کنیم کشاورزی سنتی، مصرف بی‌رویه آب و بی‌توجهی به هشدارهای محیط زیستی، در کنار سوءمدیریت‌ها، باعث این بحران شد اما الان اگر دانشگاه‌ها وارد میدان شده‌اند، باید به آنها فرصت بدهیم ما جوان‌ها حاضریم داوطلبانه کمک کنیم.
احیای دریاچه ارومیه با پشتوانه علم پیش می‌رود
رضا رحمانی استاندار آذربایجان‌غربی در گفتگو با خبرنگاران با اعلام اجرای طرح‌های جدید احیای دریاچه ارومیه، از مشارکت فعال دانشگاه‌ها و تصویب مصوبات پیشنهادی در این زمینه خبر داد.
وی با تأکید بر اینکه اقدامات دولت چهاردهم در حوزه محیط زیست با رویکردی علمی و مبتنی بر شفافیت دنبال می‌شود، اظهار داشت: اجرای این طرح‌ها نه‌تنها یک الزام زیست محیطی بلکه بخشی از تعهد ملی ما در قبال نسل‌های آینده است.
استاندار آذربایجان‌غربی بیان کرد: اکنون زمان آن رسیده که به جای شعار، با پشتوانه دانش و مشارکت دانشگاه‌ها، راهکارهای عملی برای نجات این دریاچه در حال خشکیدن به‌کار گرفته شود.
رحمانی در ادامه سخنان خود، با اشاره به آخرین اقدامات دولت در مسیر احیای دریاچه ارومیه، خاطرنشان کرد: با هماهنگی کامل کارگروه ملی نجات دریاچه، ظرفیت علمی دانشگاه‌های منطقه از جمله دانشگاه‌های ارومیه، تبریز و کردستان فعال شده و جلسات تخصصی با حضور کارشناسان به‌صورت مستمر برگزار می‌شود.
وی تأکید کرد: تعامل نزدیک میان دولت، دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی، به‌عنوان یک رویکرد راهبردی، به‌طور جدی دنبال می‌شود تا طرح‌ها از مرحله تدوین تا اجرا، پشتوانه علمی داشته باشند.
رحمانی همچنین از ورود طرح‌های نوآورانه از سوی متخصصان داخلی و حتی تیم‌های بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه خبر داد و گفت: این طرح‌ها که در دستورکار بررسی کارگروه ملی نجات قرار گرفته‌اند، با استفاده از تجارب جهانی در حوزه مدیریت بحران دریاچه‌ها تدوین شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از این متخصصان پیشینه موفق در احیای دریاچه‌های بین‌المللی مانند آرال و دریاچه چاد را در کارنامه خود دارند، گفت: حضور این کارشناسان فرصتی بی‌نظیر برای بهره‌گیری از دانش جهانی در قالب راه‌حل‌های بومی‌سازی‌شده فراهم آورده است.
استاندار آذربایجان‌غربی گفت: نکته جالب اینجاست که برخی ارائه‌دهندگان طرح‌ها به اندازه‌ای به موفقیت طرح‌های خود اطمینان دارند که پیشنهاد کرده‌اند تسویه‌حساب مالی پس از اجرای موفق انجام شود.
وی افزود: کسانی که در گذشته مسئولیت مستقیم در حوزه مدیریت دریاچه را برعهده داشته‌اند، امروز نباید صرفاً در جایگاه منتقد بنشینند، بلکه ابتدا باید عملکرد خود را شفاف‌سازی کنند.
هیچ فرصتی را برای احیای دریاچه از دست نمی‌دهیم
استاندار آذربایجان‌غربی در بخش دیگری از سخنان خود، به حمایت کامل دولت از پروژه احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: در آخرین جلسه کارگروه ملی، بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های مرتبط با احیا از جمله لایروبی، توسعه تصفیه‌خانه‌ها و اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی مصوب شد.
وی این میزان حمایت را نشانه اراده دولت برای ورود جدی به حل بحران دانست و افزود: منابع لازم به شرط وجود برنامه علمی و اجرایی، تأمین خواهد شد.
رحمانی تأکید کرد: رئیس‌جمهور صراحتاً اعلام کرده‌اند که هیچ راهکاری بدون تأیید دانشگاه‌ها به مرحله اجرا نخواهد رسید این امر نشان‌دهنده جایگاه محوری دانشگاه‌ها در سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی‌های دولت است.
وی همچنین با اشاره به همکاری گسترده با نخبگان علمی داخلی و متخصصان جهانی در زمینه احیای دریاچه‌ها، یادآور شد: متخصصانی از کشورهای دارای تجارب موفق در مدیریت دریاچه‌ها، از جمله کارشناسان ژاپنی، آلمانی و اروپای شرقی نیز در حال همکاری با پروژه دریاچه ارومیه هستند.
استاندار آذربایجان‌غربی با بیان اینکه برخی اقدامات مکمل نظیر بارورسازی ابرها نیز در حال اجراست، گفت: حتی اگر این طرح‌ها تنها بخشی از بارندگی را افزایش دهند، به‌شرط تأیید علمی، مورد حمایت دولت قرار خواهند گرفت.
رحمانی با اشاره به اینکه دولت چهاردهم گزارش عملکرد ۱۰ ساله ستاد احیای دریاچه ارومیه را به‌صورت شفاف ارائه کرده، اظهار داشت: از میان ۲۷ مصوبه کلیدی، تنها حدود ۳۰ درصد به مرحله اجرا رسیده است.
استاندار آذربایجان‌غربی با تأکید بر مسئولیت دولت در قبال احیای دریاچه ارومیه، گفت: ما با تمام توان در این مسیر گام برمی‌داریم و امیدواریم که با همراهی دانشگاه‌ها، رسانه‌ها، نهادهای مردمی و مردم منطقه، شاهد بازگشت حیات به این دریاچه باشیم.
وی افزود: این پروژه تنها یک طرح زیست محیطی نیست، بلکه آزمونی برای مشارکت ملی و عقلانیت مدیریتی در مواجهه با بحران‌های بزرگ آینده کشور است.
گزاارش از نجیبه معصومی سرای
انتهای خبر/ م
