به گزارش اروم نیوز به نقل از آذرنــگاه، همزمان با احداث حصار در سال ۱۲۲۳ ه.ش، خندقهایی به عمق ۶ تا ۹ متر و عرض ۱۲ تا ۱۵ متر در اطراف شهر قدیمی خوی بوجود آمد.
بخاطر ضخامت دیوار حصار، خاکهای بیشتری برداشته شد و به همین خاطر خندقها عمیق و عریض تر شدند. این درهها و خندقهای عریض و طویل و عمیق در مواقعی که مردم احساس خطر می کردند، آنها را پر از آب کرده و روی آب آن کاه می ریختند. لازم بود دور تا دور حصار شهر را خندقهایی کنده شود تا از این طریق از نفوذ دشمن به داخل شهر جلوگیری گردد، و عبور از آب این خندق ها واقعاً غیر ممکن بود.
دروازه هایی هم در اطراف حصار بوجود آوردند، تا عبور و مرور به داخل شهر قابل کنترل باشد و پل های چوبی متحرکی را در ورودی دروازه ها ایجاد نمودند تا در مواقع خطر پل ها را بالا کشیده تا کسی به داخل شهر نفوذ پیدا نکند.
پس با توجه به بلندی دیوار حصار و پهن و عریض بودن آن، سربازانی در روی آن دیوارها کشیک می دادند و خندق های پر از آب و برجهای دیده بانی بلند از این شهر قدیمی حراست می کردند، بطوریکه سربازان با توپ های بزرگ و سنگین بر روی این دیوارها آماده هرگونه دفاع از شهر بودند و نگهبانان کار آزموده نیز برای حراست از شهر در برج ها مستقر و وظیفه دیدبانی را بر عهده داشتند.
آثار باقیمانده خندق ها در اطراف شهر هنوز هم باقیست. این خندقهای قدیمی که آن روزها اطراف شهر را احاطه کرده بودند، امروز در داخل محدوده قرار گرفتهاند. برای نمونه می توان به آثار باقی مانده از این خندق ها در پشت کوچه امیر و فرمانداری (دره کوچه سی)، دباخانه قدیمی خوی روبروی دروازه سنگی که امروزه به پارک و فضای سبز تبدیل گردیده، امتداد خندقها از دروازه چورس قدیم تا تلی برج (پارک مریم) در کوچه قویونچیلار فعلی و قسمت شمالی منطقه تازه کند و گلی بولاغ که سر چشمه آن نزدیک مسجد امام علی(ع) می باشد اشاره کرد.
این خندق ها با گذشت زمان و پایان یافتن جنگ ها و برگشت آرامش به شهر پر حادثه خوی دیگر کارآیی لازم را نداشتند. حتی به یاد دارم که در این خندق ها با دوستان بازی میکردیم و با دوچرخه عرض خندق را طی می کردیم، چه بسا به سر بالایی نرسیده، در نیمه راه نقش بر زمین می شدیم. بیشتر اهالی محل در این دره هندوانه و گوجه فرنگی می کاشتند. ما از حصار بالا می رفتیم و خود را به برج می رساندیم و از آنجا نظاره گر رقص و آواز گله بانها می شدیم.
اغلب مردم در روزهای ۱۳ بدر برای تماشای اطراف شهر به بالای برج می رفتند و مراتع و مزارع اطراف شهر را از آنجا نظاره می کردند. بیشتر عروسی های محلی در بیرون حصار که با دهل و طبل و رقص و آواز همراه بود، صورت میگرفت.
در آن زمان اغلب خندق ها از فاضلابها و آب حمام های شهر بصورت گنداب پر میشدند که متأسفانه هنوز هم برخی از این گنداب ها در اطراف شهر مشاهده می شود.
خوشبختانه امروزه شهرداری با احداث خیابانی بر روی خندق موجود در تازه کند، شهر را به کمربندی سردار حجازیفر مرتبط ساخت و جای دارد از زحمات شهردار و شورای شهر وقت در به ثمر رساندن این پروژه تشکر نمایم.
رفته رفته پای مردم از حصارها به بیرون راه یافت و چاله و چوله و خندق ها با تخریب حصار شهر هموار گشت و بدین جهت تنها سوالی که از حاجی ابراهیم کرلو کردم این بود که چرا و به چه علت دلت خواست آثار بدین با ارزشی را تخریب کنی که جواب داد: من راننده بولدوزر بودم، دستور را اجرا کردم چراکه میخواستند شهر توسعه پیدا کند.
خلاصه این آثار تاریخی و گرانبهای شهر(حصارها)، تخریب و خندقها پر شدند و ساختمانها، پارکها و فضاهای سبز جایگزین خندقها گردید. تنها قسمتی از بدن خوی در کوچه جلالی فعلی که خانه باغی در دو طبقه از بدن یا حصار را تشکیل می دهد باقی مانده است. این باغ که به باغ خندقی معروف است به مساحت ۱۰۰۰۰ متر مربعی در پشت خانه های مشرف به خیابان امام خمینی جنوبی محصور شده است و همچنین امتداد این خندق ها در خارج از شهر خوی، از غرب به شرق در مسیر دباغ خانه و گلی بولاخ که مسجد امام علی(ع) در آنجا احداث شده به طرف تازه کند و از پشت لشکرگاه عباس میرزا در روستای شوراب و هواشناسی فعلی به رودخانه الند متصل می شود.
شهر خوی تنها شهری بود که بلحاظ نظامی و جلگه ای از اعتبارات خاصی برخوردار بود و مجبوراً در میان حصارهای بلند و خندق های عمیق و قلعه ها محصور بود و برای ارتباط با بیرون دروازه هایی تعبیه شده بود. وجود این خندق ها با حصارهای بلند در اطراف شهر از نفوذ دشمنان جلوگیری می کرد و دشمن مجبور به عقب نشینی میشد .
خندق های خوی از آب رودخانه قطور پر می شدند و روی آن کاه می ریختند و راه نفوذ دشمنان به داخل شهر فقط از طریق توپ های قلعه کوب که موجب تخریب حصار می شد صورت میگرفت و الا روزها و شبها در پشت خندق ها به انتظار می نشستند.
خندق های اطراف خوی به عمق ۲۰ پا احداث و از خاک آن حصار ۶ متری و برج های ۸ متری ساخته شد تا از هجوم حمله مغولان و عثمانی ها در امان باشند، زیرا این شهر در مسیر راه های تجاری و نظامی قرار داشت و پدران ما کمتر روی آرامش و آسایش را میدیدند. اکنون بر روی همین دره خیابان کشی شده است و آبهای اضافی از زیر به دره شرقی راه دارد.
گزارش از اسماعیل بنیادی
انتهای پیام/ب
