به گزارش اروم نیوز، در ایام نوروز برای شاد کردن دل مردم و ایجاد سرگرمی راه‌های بسیاری وجود دارد که یکی از این کارها تکم‌گردانی در کوچه و خیابان‌های محله‌ها است.
کلمه تَکَم از دو قسمت “تَکه” و “م” تشکیل یافته که “تَکه” در زبان ترکی به معنی بز نر و قوی هیکلی است که همیشه در راس گله حرکت می‌کندو گله را به چراگاه و محل‌های معین راهنمایی می‌کند و “م” ضمیر ملکی اول شخص مفرد است که با چسبیدن به واژه “تَکه” به معنای “بز نر من” در می‌آید.
بز در تاریخ ایران و در بسیاری از داستان‌های خاورمیانه یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های اسطوره‌ای و به معنی برکت و زایش است، انسان عهد باستان برای رسیدن به پاسخ‌ها و غلبه بر ترس خود همیشه در ارتباط با اسطوره‌ها، آیینهایی را تشکیل داده که آیین تکم خوانی یکی از اشکال نمایشی آن در منطقه آذربایجان به شمار می‌رود.
آیین تکم خوانی و تکم گردانی عمری بلند مدت در خطه آذربایجان دارد ولی متاسفانه اکنون چنین آیینهایی به فراموشی سپرده شده و از یادها رفته‌اند.
با نزدیک شدن عید نوروز تکمچی در گوشه و کنار شهر و روستا دیده می‌شدند و افراد پاکدلی که نیت خوشحال کردن مردم را داشته و یا قصد کسب لقمه نانی برای اهل خانه و عیال خود را داشتند در کوی و برزن گشته و با صدای دلنشین خود حتی برای لحظه‌ای بر روی لب‌ها لبخند می‌نشاندند.
کودکان و نوجوانان نیز با ذوق کودکی خود تکمچی را خانه به خانه همراهی می‌کردند و خوشحالی خود را با تکم گردان سهیم می‌شدند.
در واقع عروسک تکم به شکل ساده‌ای بوده و به راحتی ساخته میشود به گونه‌ای که از تخته و یا چوب مجسمه‌ای به شکل بز درست کرده و می‌توان آن را با تکه‌های پارچه و زنگوله و وسایل تزئینی آرایش کرد.
برای رقصاندن تکم نیز چوب وصل شده به بز را تکان داده و بز بر روی تخته به رقص در می‌آید و با پخش صدای زنگونه و پاهای بز صدای دلنواز و خوش‌آیندی از آن تولید میشود.
فردی که تکم را رقصانده و با صدای دلنشین و خواندن آواز سبب شادی و نشاط مردم میشود “تکمچی” نام دارد که اشعار مخصوص تکم را با هماهنگی خاص و منحصربه فردی می‌خواند، عروسک تکم شاید به خوی خود دارای ارزشی نباشد ولی اشعار متناسب باعید و زندگی روزمره مردم هویت خاصی به آن بخشیده که سبب با اهمیت و ارزشمندتر شدن این عروسک در بین مردم شده است.
در ایام قدیم نیز این تکم‌خوان‌ها و تکم‌گردان‌ها از کوهستان‌ها با خواندن آوازهایی درباره نوروز و زایش بزها به میان مردم می‌آمدند که مشخصه آنان نیز همین بز تزئین شده و تکم بود.
چنین فعالیت‌ها و مراسماتی دیگر رنگ و بویی در بین مردم ندارند و در واقع در خاطرات بزرگان سیر می‌کنند درحالی که می‌توان به کمک شهرداری و دیگر نهادها و سازمانهای فرهنگی این آیین‌ها را دوباره احیا کرده و لحظه‌ای هم که شده شادی کهن را باری دیگر به روحیه مردم بازگرداند.
نمونه ای از اشعار تکمچی ها:
بو تکه اویون ائدر
قوردونان قول بویون ائدر
یئغار ایرانئن دویوسون
چه پیشینین تویون ائدر
بو تکه آختا تکه
بویونوندا وار نوختا تکه
گاه قول اولار ساتئلار
گاهدا چئخار تاختاتکه
تکم گئتدی مرنده
تاماشادی گلنده
کول تکمون باشینا
قایناناسی بیلنده
آی تکمین کندی وار
کمندی وار کندی وار
هر قاپودا اویناسا
بیر نلبکی قندی وار
انتهای پیام/
