به گزارش اروم نیوز به نقل از اروم tv، خشک‌شدن دریاچه ارومیه یک معضل اساسی و ملی است که طی روزهای اخیر حتی پویشی برای درخواست جهانی جهت کمک به احیای دریاچه ارومیه راه‌اندازی شد. خشک‌شدن دریاچه ارومیه به‌عنوان یک بحران ملی می‌تواند در ایجاد مشکلات و مخاطرات طبیعی و انسانی نقش مهمی را بازی کند.
در این راستا می‌توان بیان کرد عوامل بسیاری از جمله تغییرات اقلیمی، استفاده بیش از حد و غیرمجاز آب‌های زیرزمینی، گسترش باغات و کشت محصولات پر آب‌بر و برخی سیاست‌های غلط باعث بروز مشکلات و تشدید خشکی دریاچه ارومیه شد و در حال حاضر تنها موجود زنده دریاچه ارومیه به نام (آرتمیا اورمیانا) است که خشکی دریاچه ارومیه گریبان‌گیر این گونه ارزشمند شده است.
آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دوجنسی در جهان است و ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و دارای بیش از ۵۲ در صد پروتئین و ۴ درصد چربی است و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن در حدی است که نیازهای آبزیان آب‌های شیرین را به طور کامل برآورده می‌سازد. از آن می‌توان مستقیماً یا پس از منجمدکردن و یا خشک‌کردن به‌عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان، میگوها و خرچنگ‌های آب شیرین استفاده کرد که در حال حاضر باتوجه‌به شرایط بحرانی دریاچه ارومیه در وضعیت مناسبی قرار ندارد.
سطح اکولوژیک دریاچه ارومیه در وضعیت فوق‌بحرانی قرار دارد
بهروز آتشبار عضو هیئت‌علمی پژوهشکده آرتمیا و آبزی‌پروری دانشگاه ارومیه با اشاره به وضعیت فوق‌بحرانی دریاچه ارومیه اظهار داشت: در حال حاضر سطح اکولوژیک دریاچه ارومیه در وضعیت بحرانی قرار دارد و آرتمیای ارومیه نیز به طبع خشکی دریاچه ارومیه نیز دچار مشکل است.
وی ادامه داد: شوری زیاد آب و کاهش ورودی آب باعث شده که آرتمیا در دریاچه ارومیه دیگر تولید نشود .
آتشبار ادامه داد: استفاده گزاف از آب‌های شیرین کاهش نزولات جوی شرایط احیای آرتمیای دریاچه ارومیه را دچار مشکل کرده و آرتمیا اورمیانا زمانی به چرخه تولید باز خواهد گشت که دریاچه احیا شود.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده آرتمیا و آبزی‌پروری دانشگاه ارومیه عنوان کرد: آرتمیا گونه‌ای بسیار مقاوم بوده و قابلیت خود را تا مدت‌زمان طولانی می‌تواند حفظ کند که در صورت مهیاشدن شرایط مساعد به چرخه تولید باز خواهند گشت.
وی خاطرنشان کرد: افزایش باغات افزایش مصرف بیش از حد آب‌های بالادستی سدها و کشت گیاهان پر آب باعث بروز مشکلات و خشکی دریاچه ارومیه شده است.
آرتمیای دریاچه ارومیه در وضعیت بحرانی قرار دارد
علی نکوئی فرد رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور گفت: نام آرتمیای ارومیه به‌عنوان یک‌گونه ارزشمند و منحصربه‌فرد، در رده گونه‌های به‌شدت در خطر انقراض یا بحرانی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه آرتمیا جانداری سخت‌پوست و بسیار مقام است عنوان کرد: آرتمیا سیستمی حفاظتی برای بقا در شرایط نامناسب دارد و در شرایط بحرانی توانایی تولید جنین زنده را داشته و در یک مرحله از ازدیاد سلولی به همراه لایه محافظتی کیتینیه به خواب می‌رود.
نکوئی فرد با اشاره به شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و افزایش شوری دریاچه تصریح کرد: ادامه‌دار بودن شرایط نامساعد دریاچه ارومیه، باعث افت شدید زنده‌مانی آرتمیای ارزشمند و منحصربه‌فرد تنها گونه زنده این دریاچه به نام آرتمیا اورمیانا شده و آن را در رده به‌شدت در خطر انقراض یا بحرانی قرار داده است.
وی تأکید کرد: باید در صدد راهکارهای اساسی‌تر برای حفظ ذخایر این گونه ارزشمند و منحصربه‌فرد در کشور بود.
این مقام مسئول یادآور شد: آرتمیا یکی از انواع مهم و نسبتاً گسترده سخت‌پوستان است که از آب‌های لب‌شور تا آب‌های شور که میزان املاح آنها ممکن است تا چندبرابر آب دریا باشد زندگی می‌کند.
وی گفت: باتوجه‌به تغییرات اقلیم و عوامل مختلف، تراز آب دریاچه ارومیه به کمترین تراز ثبت‌شده طی ۶۰ سال گذشته رسیده است و در خرداد ۱۴۰۲، کمترین ترازی که از سال ۱۳۴۳ تا به امروز برای دریاچه ارومیه ثبت شد، برای این اکوسیستم به ثبت رسید. این روزها حجم آب بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران حتی از سال ۹۴ هم کمتر شده است.
رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور ادامه داد: با کاهش سطح تراز دریاچه، با افزایش چشمگیر شوری و رسیدن میزان شوری آب به حد فوق اشباع مواجه هستیم. در نمونه‌برداری‌های انجام شده توسط مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، شوری آب دریاچه بیش از ۳۶۰ گرم در لیتر ثبت شد. این در حالی است که باوجود مقاومت آرتمیا در شوری‌های بالا، اما برای بقا و ازدیاد نسل، حداکثر غلظت شوری تا ۱۵۰ گرم در لیتر برای این آبزی مطلوب است.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات آرتمیای کشور گفت: دریاچه ارومیه دارای گونه منحصربه‌فرد آرتمیا اورمیانا با جمعیت‌های دوجنسی و بکرزا است.
وی افزود: آرتمیا اورمیانا از لحاظ اندازه سیست و بیومس بزرگ‌تر از فرانسیسکانا بوده و برای تولید بیومس بیشتر مدنظر قرار می‌گیرد. علی‌رغم تعدد و اختلافات در نتایج به‌دست‌آمده از تحقیقات بررسی کیفی آرتمیا اورمیانا با سایر آرتمیاها، می‌توان به این نکته پرداخت که تفاوت‌های کیفی تغذیه‌ای، بیشتر ناشی از شرایط محیطی و نوع تغذیه آنها است. به‌طوری‌که تحقیقات متعددی برتری کیفی سیست و زی‌توده آرتمیا اورمیانا را در کاربرد آن در صنعت آبزی‌پروری نشان داده است.
اهتمام جدی برای حفظ ذخایر آرتمیا
رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور مدیریت منابع زیستی آرتمیا را یکی از چالش‌های صنعت شیلات دانست و گفت: تغییر اقلیم و خشک‌شدن دریاچه ارومیه، گونه آرتمیا اورمیانا که گونه منحصربه‌فرد از هفت گونه شناخته شده در جهان است را در معرض خطر قرار داده است،بنابراین لزوم برنامه‌ریزی آینده‌نگر برای احیای این گونه هم‌زمان با احیای دریاچه ارومیه و دستیابی به گونه‌های مختلف آرتمیا با شناسنامه و هویت ژنتیکی مشخص باهدف صنعت آبزی‌پروری، مطالعات کاربردی و حفاظت از تنوع زیستی اهمیت دارد.
نکوئی فرد بیان کرد: تشکیل بانک سیستِ آرتمیا در اولویت فعالیت‌های مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور قرار گرفته است. اگرچه تمرکز فعالیت‌های بانک سیست، بر ذخایر سیست داخل کشور است، ولی جهت نگهداری و مقایسه گونه‌های مختلف آرتمیا در جهان با آرتمیاهای کشور، بانک سیست آرتمیای کشور نسبت به جمع‌آوری و حفظ و نگهداری جمعیت‌های مختلف آرتمیای جهان نیز اقدام می‌کند.
وی افزود: بانک سیست جمعیت‌های مختلف آرتمیا شامل بخش in vitro، یا بانک سیست آرتمیا است که تاکنون ۲۴۶ نمونه سیست آرتمیا از حوزه دریاچه ارومیه، ۳۴ نمونه از سایر نقاط کشور و ۵۲ نمونه از نقاط مختلف از خارج کشور در این بانک کدگذاری، ثبت و نگهداری شده‌اند و برای ۱۴ نمونه، شناسنامه تعیین هویت ژنتیکی صادر شده است.
نکوئی فرد ادامه داد: همچنین بخش in vivo که شامل بانک ژن زنده آرتمیا اورمیانا است، ذخایر این گونه در استخرهای پرورشی نگهداری می‌شوند.
وی توضیح داد: برای حفظ و نگهداری گونه آرتمیا اورمیانا در جوار دریاچه ارومیه، هشت استخر به مساحت تقریبی ۱۰۰۰ مترمربع با پوشش پلی‌اتیلنی در مرکز تحقیقات آرتمیای کشور به‌عنوان بانک ژن زنده آرتمیا اورمیانا (دوجنسی) احداث و بهره‌برداری شده است. در این استخرها در تمام طول سال آرتمیا اورمیانای زنده را در راستای انجام تحقیقات کاربردی و احیای آرتمیای دریاچه ارومیه نگهداری کرده و پرورش می‌دهد.
نکوئی فرد بیان کرد: از دهه ۸۰، مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور برای پتانسیل‌یابی مناطق مستعد تولید آرتمیا در کشور، برنامه‌های متعددی را در دستور کار خود قرارداد. متأسفانه بانفوذ روزافزون خشکسالی و کاهش شرایط لازم در مناطق مستعد شناسایی شده، مشکلات زیادی برای برنامه‌ریزی اصولی و پایدار از این مناطق به وجود آمد.
وی افزود: بااین‌وجود در سه منطقه از آذربایجان شرقی و غربی، شامل ۵۵ هکتار در عجب‌شیر آذربایجان شرقی، ۴۰ هکتار در منطقه شرف‌خانه و ۲۰۰ هکتار در منطقه فسندوز ارومیه، مزارع پرورش آرتمیا راه‌اندازی شده و یا در دست تکمیل و به‌روزرسانی است که اکثر این موارد، مورد حمایت فنی و کارشناسی مؤسسه و مرکز تحقیقات آرتمیای کشور هستند
نکوئی فرد ادامه داد: هم اینک ۱۰ هکتار از استخرهای خاکی مدیریت شیلات و آبزیان استان آذربایجان غربی، پس از راه‌اندازی تولید توسط این مرکز در سال ۱۳۹۰، توسط بخش خصوصی در حال بهره‌برداری است.
وی افزود: مجوز تغییر کاربری ۲۰۰ هکتار از استخرهای مجتمع پرورش ماهی گرمابی دشت فسندوز به‌واسطه نتیجه به‌دست‌آمده از سه طرح تحقیقاتی تولید آرتمیا توسط این که به دلیل نبود آب و شورشدن آب چاه‌های مجتمع، وارد چرخه تولید نشده بود، توسط شیلات استان از مراجع لازم دریافت شد و پس از دریافت مجوزها، نسبت به راه‌اندازی استخرها برای تولید آرتمیا اقدام لازم در حال پیگیری است.
تولید سالانه ۱۲ تن سیست و بیومس در منطقه فسندوز
محمدباقر قریشی مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی در خصوص تولید آرتمیا در استخرها اظهارداشت: تعداد چهار مزرعه به میزان ۹۰ هکتار در منطقه فسندوز نقده در حال فعالیت است.
وی ادامه داد: در حال حاضر نیز به دنبال صدور مجوز جدید برای پرورش آرتمیا در منطقه هستیم که در مرحله استعلام قرار دارد .
قریشی با اشاره به فعالیت مزارع تولید آرتمیا در منطقه فسندوز عنوان کرد: سالانه در حدود ۱۲ تن سیست و بیومس تولید می‌شود .
وی با اشاره به صادرات سیست و بیومس به خارج از کشور یادآور شد: باتوجه‌به اینکه مصرف آرتمیا در داخل کشور بیش از است در حال حاضر این میزان از تولید در داخل کشور مصرف می‌شود و به جنوب کشور ارسال می‌شود.
مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی با اشاره به تدابیر اندیشه شده برای افزایش تولید آرتمیا یادآور شد: طی امسال برنامه‌ریزی انجام شده در فاز اول افزایش ۲۰۰ هکتار استخر است و در حدود ۱۰۰ هکتار مزرعه در حال آماده‌سازی بوده که در حدود سه میلیارد هزینه از طرف دولت حمایت شده‌اند و هفت میلیارد تومان آورده شخصی است.
انتهای پیام
