بسیاری از فارغ‌التحصیلان مقطع دکتری از دانشگاه‌های معتبر، علی‌رغم برخورداری از دانش و تخصص کافی، در ارگان‌ها و نهادهای دولتی جذب نمی‌شوند. این در حالی است که استفاده از دانش و مهارت‌های این افراد می‌تواند نه تنها به ارتقاء سطح علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها کمک کند، بلکه توسعه و پیشرفت کشور را نیز سرعت بخشد. با بهره‌گیری از فارغ‌التحصیلان دکتری، می‌توان نوآوری و پژوهش‌های کاربردی را تقویت کرد و به‌روزرسانی علمی و صنعتی کشور را تسریع بخشید. همچنین، فراهم‌سازی فرصت‌های شغلی متناسب با تخصص این افراد می‌تواند از مهاجرت نخبگان به خارج از کشور جلوگیری کند و سرمایه‌های انسانی را در داخل کشور حفظ کند. علاوه بر این، نبود فرصت‌های شغلی مناسب برای فارغ‌التحصیلان دکتری باعث ایجاد نوعی سرخوردگی و کاهش انگیزه در میان آن‌ها می‌شود. این افراد پس از سال‌ها تلاش و تحصیل در بالاترین سطوح علمی، انتظار دارند که دانش و تخصصشان در جهت پیشرفت جامعه به کار گرفته شود. عدم تحقق این انتظارات، می‌تواند به تضعیف انگیزه‌های پژوهشی و کاهش کیفیت تولیدات علمی منجر شود.
برای رفع این مشکل، ایجاد ساختارهای حمایتی، همچون صندوق‌های پژوهشی و نوآوری، می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال مولد و پژوهش‌محور باشد. همچنین، گسترش تعاملات بین دانشگاه‌ها و صنایع می‌تواند به جذب بیشتر فارغ‌التحصیلان دکتری در بخش‌های صنعتی و خصوصی کمک کند و از وابستگی صرف به استخدام دولتی بکاهد. حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان نیز می‌تواند بستری مناسب برای بهره‌برداری از توانایی‌های علمی این افراد فراهم آورد.
در نهایت، اتخاذ سیاست‌های جامع و بلندمدت که به توسعه اشتغال نخبگان علمی توجه ویژه‌ای داشته باشد، می‌تواند ضامن رشد پایدار کشور و بهره‌گیری بهینه از ظرفیت‌های علمی داخلی باشد. یکی دیگر از راهکارهای اساسی در این زمینه، تقویت همکاری بین‌المللی و حضور فعال‌تر فارغ‌التحصیلان دکتری در پروژه‌های علمی جهانی است. این نوع مشارکت می‌تواند به گسترش شبکه‌های علمی و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته کمک کند. با حمایت از محققان داخلی برای حضور در کنفرانس‌ها، پروژه‌ها و برنامه‌های پژوهشی بین‌المللی، امکان انتقال دانش و تکنولوژی به کشور افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، تغییر رویکرد نهادهای دولتی به سمت جذب نخبگان علمی و تخصصی در حوزه‌های مدیریتی و تصمیم‌سازی نیز ضروری است. حضور فارغ‌التحصیلان دکتری در سطوح بالای تصمیم‌گیری می‌تواند به اتخاذ سیاست‌های علمی‌تر و مبتنی بر دانش روز کمک کند و روندهای اجرایی کشور را با توجه به پیشرفت‌های جهانی به‌روز کند.
نباید فراموش کرد که سرمایه‌گذاری در آموزش و پژوهش یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور است. بنابراین، توجه به نیازهای فارغ‌التحصیلان دکتری و فراهم‌سازی بسترهای مناسب برای استفاده از ظرفیت‌های آن‌ها، یک ضرورت ملی است. ایجاد انگیزه برای ادامه فعالیت‌های پژوهشی و نوآورانه، حمایت از پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی کاربردی و همچنین تقویت زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی می‌تواند راهکارهایی مؤثر برای نگهداشت و بهره‌برداری از نخبگان علمی کشور باشد.
استفاده از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها به‌ویژه در مقطع دکتری، یکی از موضوعات حیاتی در توسعه علمی، اقتصادی و اجتماعی هر کشور است. با توجه به اهمیت بهره‌برداری از نیروی انسانی تحصیل‌کرده و تخصصی، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌توانند به‌عنوان محرکی اساسی در رشد و پیشرفت جامعه عمل کنند. این افراد که سال‌ها در مراکز علمی و دانشگاهی برای کسب دانش و مهارت‌های تخصصی تلاش کرده‌اند، دارای ظرفیت‌های بالقوه‌ای هستند که می‌توانند در مسیر بهبود و توسعه بخش‌های مختلف کشور به‌کار گرفته شوند.
یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که می‌توان از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها بهره‌برداری کرد، صنعت و تکنولوژی است. ارتباط بین دانشگاه‌ها و صنعت می‌تواند به ایجاد نوآوری‌های صنعتی منجر شود و باعث افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری در بازارهای داخلی و بین‌المللی گردد. فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با داشتن دانش به‌روز و آشنایی با فناوری‌های جدید، می‌توانند به‌عنوان متخصصان و محققان در صنایع مختلف ایفای نقش کنند و به توسعه فناوری‌های پیشرفته در کشور کمک نمایند.
یکی از معضلاتی که در بسیاری از کشورها، به‌ویژه کشورهای در حال توسعه، مشاهده می‌شود، مهاجرت نخبگان به خارج از کشور است. فراهم‌سازی فرصت‌های شغلی مناسب برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌تواند یکی از راهکارهای جلوگیری از این پدیده باشد. با ایجاد بسترهای مناسب برای اشتغال نخبگان در داخل کشور، می‌توان از خروج سرمایه‌های انسانی جلوگیری کرد و این نیروهای متخصص را در جهت پیشرفت و توسعه کشور به‌کار گرفت.
در نهایت، برای حفظ و تقویت سرمایه‌های انسانی، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و همکاری مستمر بین دانشگاه‌ها، صنایع، نهادهای دولتی و بخش خصوصی است. این همکاری‌ها می‌تواند نقش کلیدی در افزایش سطح علمی، کاهش بیکاری نخبگان و پیشرفت همه‌جانبه کشور داشته باشد.
رقیه وکیلی
