به گزارش اروم نیوز، از سال ۱۹۹۲ که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام شد، هر ساله در ۱۲ آذر یا ۳ دسامبر برگزار می‌شود. هدف از تعیین این روز ارتقاء رشد اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلولیتهای مختلف؛ و افزایش آگاهیهایی بوده است که می‌بایست از مساله پیوستن افراد معلول در تمامی جنبه‌های سیاسی؛ اجتماعی؛ اقتصادی و فرهنگی زندگی منتج شود.
این وضع به همین منوال طی شد تا در سال ۱۹۹۹ شعاری با مضمون (امکان دسترسی برای همه در هزاره جدید) برگزیده شد و سرلوحه امور قرار گرفت.
بیش از پانصد میلیون نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند. آنان هر کجا که باشند و در هر نقطه‌ای از دنیا که به سر برند به دلیل موانع ظاهری و یا اجتماعی با محدودیتهایی در زندگی خود مواجه می‌شوند. در طی بیست سال اخیر کوششهای چشمگیری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جامعه انسانی صورت پذیرفته است. یکی ازمواردی که می‌توان از آن به عنوان نقطه عطفی در این زمینه نام برد اعلام سال ۱۹۸۱ میلادی به عنوان سال جهانی معلولین است که توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت پذیرفت.
در سال بعد (۱۹۸۱) فاصله سالهای ۱۹۹۲ – ۱۹۸۳ میلادی دهه جهانی معلولین نام گرفت تا کیفیت و شرکت فعالانه و همه‌جانبه افراد معلول را در زندگی اجتماعی و گسترش و پیشرفت آنها ارتقاء بخشد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد معلولان می‌فرمایند: «وقتی نفس ناطق انسان قوی باشد، باکی از این نیست که جسمش علیل باشد. انسان به روح، انسان است».
محیط‌های شهری، فضای زندگی روزمره شهروندان است و باید توانایی پذیرش کلیه افراد و تأمین خدمات رفاهی مربوط به آنها را داشته باشد. امروزه فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای افراد معلول و کم‌توان جسمی و حرکتی، دسترسی آنان به امکانات شهری را با مشکل مواجه کرده است. نابسامان بودن فضاهای شهری و عدم انطباق آنها با نیازها و خواسته‌های این افراد سبب منزوی شدن آنها شده است. لذا ساماندهی و مناسب‌سازی دوباره این فضاها در واقع بازگرداندن این افراد به زندگی اجتماعی و فعالیت دوباره است. شبکه معابر سواره و پیاده از جمله مواردی است که با مناسب‌سازی آنها و قرار دادن تجهیزات و وسایل لازم می‌توان بسیاری از مشکلات و موانع حرکتی معلولین و کم‌توانان جسمی و حرکتی را مرتفع کرد.
بررسی‌ها نشانگر آن است که معلولین در اکثر شهرها دچار محدودیتها و موانع فراوانی برای حضور در فضاهای عمومی و رفع نیازهای اجتماعی خویش هستند. این محدودیتها بیشتر ناشی از نارسایی‌های ساختاری و عملکردی مدیریت شهری می‌باشد. اگرچه در تمامی مناطق اقداماتی برای مناسب‌سازی محیطی انجام گرفته اما این اقدامات یکپارچگی لازم را نداشته و اجرای آنها نیز از ابزارهای کنترلی و نظارتی لازم برخوردار نیست. بنابراین توانسته جوابگوی نیازهای موجود باشد. به عنوان مثال در مناسب‌سازی محیط اغلب به معلولین جسمی- حرکتی پرداخته شده و به سایر معلولین و کم‌توانان نظیر کودکان و سالخوردگان توجهی نشده است.
ضوابط و مقررات مربوطه، تحقق‌پذیری پایینی داشته و تجهیزات استفاده شده نه تنها کارایی لازم را ندارد بلکه اغلب در تقابل با نیازهای حرکتی این افراد نیز قرار می‌گیرد. در نهایت یکپارچگی و انسجام لازم در برنامه‌ریزی، اجرا، بهره‌برداری، نظارت و کنترل ضوابط و مقررات وجود ندارد. وجود تعداد قابل توجه افراد معلول در شهرها و محدودیتها و موانع حرکتی بسیار و همچنین الزام طرح جامع و تفصیلی جدید به مناسب‌سازی محیطی برای افراد معلول و سالخورده، ایجاب می‌کند که این مساله بیش از پیش مورد توجه و دقت نظر قرار گیرد.
یکی از مهمترین مشکلات معلولین در شهر، تردد آنها است. در معابر و پیاده‌روها (چه از نظر استفاده از وسایل حمل و نقل و چه از نظر رفت‌وآمد) برای معلولان موانع زیادی وجود دارند. عدم تداوم حرکت راحت در مسیرهای پیاده و عدم امکان استفاده از وسایل نقلیه عمومی از جمله این مشکلات است. بنابراین این افراد به دلیل همین موانع، با عدم تحرک و دسترسی آسان به تسهیلات محیط شهری روبه‌رو هستند.
سازگار ساختن محیط شهری با نیازهای معلولین جسمی- حرکتی در واقع بازگردانیدن معلولین به اجتماع، زندگی و فعالیت است. موانع موجود در شبکه دسترسی پیاده شهری نه تنها برای معلولین بلکه برای افراد سالم نیز ایجاد مشکل می‌نماید. نتیجه اینکه افراد سالخورده، معلولین با وسایل کمکی اعم از ویلچر، واکر، روشندلان، معلولان و… در راسته‌های سواره و پیاده دچار مشکل گشته و از حرکت باز می‌ایستند. مسایل و مشکلات معلولین و کم‌توانان جسمی و حرکتی در استفاده از شبکه‌های ارتباطی را می‌توان در ۳ مقوله کلی دسته‌بندی کرد:
۱٫ مسایل و مشکلات معلولین در استفاده از پیاده‌رو و سواره‌رو:
• عرض کم پیاده‌روها
• تنوع مصالح و استفاده از مصالح نامناسب در پیاده‌روها
• شیب طولی و عرضی و لغزندگی پیاده‌رو
• پستی و بلندی پیاده‌روها
• وجود موانع در پیاده‌روها
۲٫ مسایل و مشکلات معلولین در استفاده از پل‌های ارتباطی:
• فقدان رمپ مناسب
• وجود مانع بین پیاده‌رو و سواره‌رو و عدم وجود پل
• نامناسب بودن پل
• عدم وجود خط‌کشی عابر پیاده
• پیوستگی جدول به پیاه‌رو و جوی آب
• نداشتن مشخصه حسی برای نابینایان
۳٫ مسایل و مشکلات معلولین در استفاده از حمل و نقل عمومی:
• فقدان و کمبود تابلوهای راهنما
• عدم دسترسی مناسب به سرویس‌های بهداشتی
• عدم استفاده آسان از اتوبوس و تاکسی
نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که ضوابط و مقررات تعیین شده برای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین از تحقق‌پذیری پایینی برخوردار بوده و به اهداف و خواسته‌های واقعی خود نرسیده است. در بروز چنین شرایطی عوامل مختلف اثرگذار هستند. اما در این بین نظام مدیریتی حاکم در عدم تحقق کامل ضوابط و مقررات از اهمیت بیشتری برخوردار است. مهمترین عوامل عبارتند از:
• ساختار نظام مدیریتی
• عدم تناسب سازوکارها و فرآیند‌های اجرای موجود با ضوابط و مقررات جدید
• عدم جامعیت ضوابط و مقررات
• طولانی شدن زمان تدوین، تصویب و ابلاغ ضوابط و مقررات
• عدم ضمانت اجرایی مصوبات
• تعدد ابلاغات قانونی و عدم یکپارچگی در اجرا
مناسب‌سازی محیط به معنای فراهم ساختن مجموعه شرایط کاهش محرومیت‌ها و آسیب‌ها و نهایتاً تأمین آسایش حرکتی و اجتماعی است. مناسب‌سازی محیط برای معلولین، اصلاح محیط و تدارک تجهیزات مورد نیاز به گونه‌ای است که افراد معلول قادر باشند آزادانه و بدون احساس خطر از محیط پیرامون خود (اعم از اماکن عمومی، معابر و محیط شهری و…) استفاده نموده و از تسهیلات خدماتی با حفظ استقلال فردی خود بهره‌مند شوند. سیاست‌ها و برنامه‌هایی که می‌توان برای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین و کم‌توانان جسمی و حرکتی پیشنهاد نمود عبارتند از:
• تحکیم جایگاه قانونی و حقوقی ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری در سطح مناطق
• تقویت سطح دانش و آگاهی برنامه‌ریزان، طراحان، مجریان و ارزیابان
• تقویت و اصلاح سازوکارهای نظارت و پایش
• جامعیت بخشی به ضوابط و مقررات مناسب‌سازی به تمام معلولین
• مستندسازی تجارب و انتقال آن به دستگاه‌های اجرایی مرتبط
مناسب‌سازی محیط برای معلولین و کم‌توانان در حال حاضر از یکپارچگی و وضعیت یکسانی برخوردار نیست. یعنی فقط تعداد محدودی از ضوابط و مقررات اجرا شده و قسمت عمده‌ای از آنها تنها در بخش‌های خاصی کاربرد داشته و یا اصلاً رعایت نشده‌اند. برای مناسب‌سازی محیط‌های شهری ابتدا بایست یکپارچگی و انسجام لازم در برنامه‌ریزی، اجرا، بهره‌برداری، نظارت و کنترل ضوابط و مقررات مناسب‌سازی بین سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول به وجود بیاید. همچنین از دیگر سو باید بهینه‌سازی و توسعه سازوکارها و ابزارهای نظارت و کنترل ازجمله تغییر در فرم‌های پروانه‌های ساختمانی، طراحی فرم‌ها و چک‌لیست‌های مناسب برای واحدهای اجرایی، بهینه‌سازی ضوابط و مقررات ملاک عمل نیز صورت پذیرد. و در نهایت اینکه مناسب‌سازی محیطی حق همه شهروندان بوده و نیازمند رویکردی جامع‌نگر و الزام‌آور به این مقوله است.
انتهای پیام/
