به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «اروم نیوز» رقیه وکیلی در یادداشتی نوشت: سوم خرداد ۱۳۶۱ یکی از روزهای سرنوشت‌ساز تاریخ معاصر ایران است؛ روزی که خرمشهر، پس از ۵۷۸ روز اشغال توسط ارتش رژیم بعث عراق، به آغوش میهن بازگشت. این واقعه نه تنها یک پیروزی نظامی بلکه نقطه عطفی در وحدت ملی، توان دفاعی و روحیه مردم ایران بود.
عملیات بیت‌المقدس، که منجر به آزادسازی خرمشهر شد، در دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ آغاز شد و به مدت ۲۵ روز ادامه یافت. این عملیات با مشارکت گسترده نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین بسیج مردمی، طراحی و اجرا شد. آزادسازی خرمشهر نه تنها از لحاظ نظامی یک پیروزی راهبردی بود، بلکه پیام روشنی به جامعه جهانی فرستاد که ایران تسلیم تجاوز نمی‌شود و توان مقابله با اشغالگری را دارد.
از منظر نظامی، فتح خرمشهر شکست بزرگی برای ارتش عراق محسوب می‌شود. رژیم بعث عراق، که خرمشهر را «محمره» نامیده و آن را بخشی از خاک عراق اعلام کرده بود، با از دست دادن این شهر، بخش مهمی از مشروعیت تهاجم خود را از دست داد. این پیروزی در عین حال روحیه رزمندگان ایرانی را دوچندان کرد و موجی از امید در جبهه‌ها و در میان مردم به راه انداخت.
در بُعد سیاسی، آزادسازی خرمشهر جایگاه ایران را در معادلات منطقه‌ای تقویت کرد. کشورهای منطقه و قدرت‌های جهانی دریافتند که ایران قادر است از خود دفاع کند و حتی در شرایطی سخت، ابتکار عمل را به دست گیرد. این رخداد همچنین نقطه‌عطفی در تغییر موازنه جنگ به نفع ایران بود و زمینه‌ساز آغاز تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ شد.
از منظر فرهنگی و اجتماعی، فتح خرمشهر به نمادی از مقاومت، ایثار و فداکاری تبدیل شد. جمله معروف امام خمینی (ره) که «خرمشهر را خدا آزاد کرد» نشانگر پیوند عمیق میان باورهای دینی و حماسه ملی است. سالگرد این پیروزی هر ساله با شکوه ویژه‌ای در کشور برگزار می‌شود و یادآور رشادت مردمی است که با دست خالی، در برابر ارتشی تا دندان مسلح ایستادگی کردند.
امروز، پس از گذشت بیش از چهار دهه، خرمشهر هنوز نماد مقاومت ملت ایران است. بررسی این رویداد تاریخی نشان می‌دهد که پیروزی در نبردها، تنها با سلاح به‌دست نمی‌آید، بلکه ایمان، همبستگی و اراده جمعی نقش تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت ملت‌ها دارد. بازخوانی فتح خرمشهر، نه تنها گرامیداشت گذشته است، بلکه درسی برای آینده است؛ درسی از ایستادگی در برابر سختی‌ها و حفظ عزت ملی.
با آزادسازی خرمشهر، یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری و استراتژیک ایران دوباره به کنترل کشور درآمد. اما آنچه در آن زمان باقی مانده بود، شهری ویران‌شده بود که زیرساخت‌های حیاتی‌اش، از جمله بندر، راه‌آهن، تأسیسات آب و برق، و خانه‌های مسکونی، یا به‌طور کامل تخریب شده یا به شدت آسیب دیده بودند. بازسازی خرمشهر نیازمند عزم ملی و مشارکت گسترده نهادهای دولتی و مردمی بود. این روند، هرچند به کندی پیش رفت، اما نشان داد که ملت ایران تنها در جنگیدن قوی نیست، بلکه در ساختن نیز توانمند است.
از سوی دیگر، خرمشهر به‌عنوان شهری که شاهد شدیدترین درگیری‌ها و مقاومت‌ها بود، به یک سمبل زنده از فاجعه جنگ و در عین حال شکوه ایستادگی تبدیل شد. خاطرات تلخ خانواده‌هایی که عزیزانشان را در آن روزها از دست دادند، هنوز هم زنده است. با این حال، بسیاری از بازماندگان، علی‌رغم مشکلات فراوان، به شهر بازگشتند تا در بازسازی آن مشارکت کنند. این روحیه بازسازی، تجلی دوباره‌ای از همان غیرت و ایمان روزهای مقاومت است.
در عرصه بین‌المللی نیز، بازتاب‌های فتح خرمشهر قابل توجه بود. پس از این پیروزی، موقعیت سیاسی ایران در جهان تغییر کرد. برخی کشورهایی که تا پیش از آن در موضع بی‌طرفی یا حمایت از عراق قرار داشتند، رویکرد خود را بازنگری کردند. رسانه‌های جهانی ناچار شدند پیروزی ایران را پوشش دهند و از قدرت دفاعی ایران سخن بگویند. همین امر باعث شد که از آن پس، تحلیلگران جنگ توجه بیشتری به توانمندی‌های بومی و مردمی ایران نشان دهند.
در پایان باید گفت، خرمشهر نه‌تنها یک شهر جغرافیایی، بلکه یک مفهوم فرهنگی-ملی است؛ مفهومی که یادآور وحدت، غیرت، و عزت ایرانی است. سوم خرداد، روزی است که هر ساله ملت ایران را به یاد می‌آورد که پیروزی، حاصل ایمان، فداکاری و همبستگی است. این روز نه تنها متعلق به خرمشهری‌ها، بلکه متعلق به همه ایرانیان است؛ نماد ملتی که حتی در تاریک‌ترین روزها، می‌تواند افق روشن را با دستان خود ترسیم کند.
