به گزارش اروم نیوز، تابستان سال گذشته بود که ناگهان داعش به عنوان یک گروه تروریستی به عنوان مدعی خلافت بر سرزمین شامات به ویژه عراق و سوریه، وارد منطقه شمالی و غربی عراق شد و توانست ظرف چند روز خود را به نزدیکی بغداد برساند؛ به طوری که سقوط بغداد توسط تحلیلگران پیشبینی می گردید. در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک بازیگر منطقه ای و اولین کسی که در مورد خطر داعش به طور جدی وارد صحنه ی رویارویی در منطقه شده بود به کمک حاکمیت عراق رفت تا بغداد را از مسیر سقوط به ثبات برساند. این یادداشت به بررسی آینده و مسائل پیش روی عراق با بررسی اتفاقات اخیر می پردازیم.
نظام سیاسی عراق بر اساس نظام پارلمانی است و مجلس در این کشور قدرت اساسی را دارا می باشد. جریان ائتلاف قانون به ریاست نوری المالکی پس از پیروزی در انتخابات پارلمانی سال گذشته مدعی تداوم نخست وزیری بود. اما جریانات رقیب در داخل عراق به ویژه ائتلاف اهل سنت و دیگر گروه های سیاسی تداوم دولت نوری المالکی به عنوان نخست وزیر را به مصلحت عراق نمی دانستند و به بهانه رفتن نوری المالکی برای تشکیل دولت را خواستار بودند. تا جایی که بعضی از منابع از به هم ریختن پارلمان در انتخاب نخست وزیری خبر می دادند.
در همین راستا رایزنی های مختلفی توسط جریان قدرتمند ائتلاف قانون و دیگر همپیمانان راهبردی اش اتفاق افتاد و سرانجام با کنار رفتن نوری المالکی، حیدر العبادی از مجاهدان عراقی به پست نخست وزیری عراق رساند. در واقع خالی نشدن پست نخست وزیری اولین توطئه سیاسی داخلی در عراق را نا کام گذاشت و منجر شد تا عراقی ها با تصمیم دقیق نگذارند بازیگران خارجی مصیبت بیشتری نسبت به نابودی عراق یک پارچه وارد سازند و خطر داعش پایتخت را در نوردند.
داعش به واسطه ائتلاف با بعثی ها و پایگاه اساسی آن میان بعضی از عشایر هم پیمان با صدام توانست در وهله اول پیروزی های چشم گیری بدست آورد. پیروزی هایی که با خیانت بعضی از فرماندهان ارتشی به ویژه در موصل و تکریت همراه بود. چرایی این همپیمانی مسئله ای است شاید در وهله اول قابل پذیرش نباشد. اما اسناد منتشر شده در پایگاه اشپیگل از این ائتلاف پرده برداشته است. به استناد اسناد مذکور، داعش با برنامه ریزی و ائتلاف فردی به نام حجی البکر از افسران ارتش عراق و با کمک افسران فراری توانست در عراق و سوریه شکل بگیرد.
دلیل این امر را بایستی در بستر های مختلفی جست. از ارتباط بعثی ها با سران کشورهای منطقه به ویژه عربستان، اختلافات آشکار بعث عراق با سوریه و تمسک به نابودی حزب بعث سوریه به هر نحو، انحلال ارتش عراق و اخراج گسترده افسران بعثی از ارتش، بازگشت بخشی از افسران بعثی به ارتش و سپس خیانت آن می تواند موید این ادعا باشد. در چنین شرایطی پیچیدگی قومی موجب شد تا عراق در آبستن حوادث گوناگون قرار گیرد و مسئله اختلافات مذهبی در ظرف چند ماه به اوج خود برسد.
پس از سقوط موصل و در خطر گرفتن بغداد و مناطق عتبات عالیات، مرجعیت عالی عراق حضرت آیت الله العظمی سیستانی در اقدامی مجاهدگونه و مسبوق به سابقه در عراق، فتوای جهاد دفاعی دادند و اعلام بسیج عمومی نمودند. در چنین شرایطی اخبار منتشره از هجوم مردم به سمت پادگان ها از هر سنی و کمبود امکانات اسکان و سازماندهی این افراد در پادگان ها، خبر می داد. در چنین شرایطی گروه های مقاومت در عراق که بعضی از آنان تجربه هشت سال دفاع مقدس و نیز مبارزه با تروریسم و اشغالگران را داشتند با مدیریت منابع انسانی بخش عمده ای از افراد را جذب نمودند. تا جایی که سرانجام با تصویب هیئت وزیران نیروهای مردمی به عنوان نیروهای رسمی کشور پذیرفته شدند و شاهد بودیم چگونه در نبرد های مختلف پیروز میدانی شدند.
اما این مسئله اینجا معطوف نماند. بخش عمده ای از بدنه ی همراه با بعثی ها در سیاست اقدام به شایعه پراکنی علیه نیروهای مردمی نمودند. تا جایی که شاهد بودیم در نبرد آزاد سازی تکریت عملیات به این سبب چند روزی متوقف و نیروها از حالت آفندی به پدافندی و تثبیت خطوط دفاعی مشغول شدند. اما این مسئله نیز نتوانست در برابر اراده ی ملت عراق ایستادگی کند و سرانجام تکریت آزاد و عزت الدوری رهبر جنایتکار حزب بعث به هلاکت رسید. چرایی این توقف و فضا سازی رسانه ای شدید محور غربی – عربی به ویژه رسانه های آمریکایی و سعودی کار را به جایی رساند که بعضی از شبهات مطروحه فاقد حتی یک دلیل عقلی و یا عینی بود. اما در کنار این اقدام خام الازهر در صدور بیانیه علیه حشد الشعبی ها ( نیروهای مردمی عراق ) کار را به اوج خود رساند.
این بستر سبب شد تا داعش با شکست هایی که متحمل شد فضا را در الانبار مناسب ببنید و با خریدن سران عشایر مانع از ورود نیروهای مردمی عراق به این استان و ممانعت از سقوط الرمادی گردد. اما سرانجام پس از چند روز از سقوط الانبار به ویژه الرمادی، دسته دسته عشایر این استان در برابر دوربین ها حضور پیدا می نمودند و از نیروهای مردمی خواهش می کردند تا در دفاع از عرض و ناموسشان وارد شود. دستور حیدر العبادی نیز به حشد الشعبی ها مبنی بر ورود به الانبار کمک حال مقاومت در عراق گردید. همین مسئله موجب شد تا شبهه مذهبی در بخشی از بدنه افکار عمومی عراق از بن برود. در واقع اقدامی که داعش در الانبار کرد و سپس ورود بسیج مردمی و دفاع انان از شهروندان اهل سنت عراق موجب شد تا مردم عراق بفهمند فضاسازی رسانه ای واقعیت موجود نیست و حافظ امنیت عراق خود عراقی ها هستند.
از سویی قدرت گیری گروه های مقاومت به ویژه گروه هایی که اختلاف آشکار با محور غربی در منطقه دارند، آمریکایی ها را وادار ساخت مسئله عراق را به سمت دگیر سوق دهند. آنان با تصویب طرح هایی در کنگره به دنبال تشکیل گارد ملی و سه ارتش در عراق شدند. تا جایی که طرح این مسئله با خشم ملت عراق مواجهه شد. از سویی بخشی از عشایر وابسته به بعثی ها و یا عشایر تندروی عراقی با استقبال از این طرح، دفاع مشروع را مستند خود برای پذیرش ارتش مذهبی اعلام نمودند. اما در واقع هم سنی ها، هم شیعیان و هم کردها می دانند مسبب اصلی مشکلات در عراق اختلاف نیروهای عراقی و جنگ قومیتی است. آمریکایی ها هیچ گاه منفعتی برای عراق داشتند. و حتی در شرایط فعلی که پول تجهیزات نظامی را از دولت عراق دریافت نمودند اما حتی از ارسال تجهیزات نظامی و دفاعی خود داری نمودند. رخدادی که در بخش مهمی از درگیری های میدانی منجر به خسارت های فراوان شده است.
ایران اسلامی همواره از ملت عراق دفاع کرده است. هرچند عده ای در سطح کلان مسائلی شخصی مطرح می کنند که موجب تنش در روابط میان ملت ها می شود یا با اقداماتی در مذاکرات تذبذب میان ملت ها به وجود می آورند اما رویکرد دفاعی – امنیتی انقلاب اسلامی از ملت های منطقه ثابت کرده است ایران اسلامی به دنبال دفاع از مستضعفین و دفع تهدید در فرای سرزمین است و هیچ مسئله ای با حاکمیت های این کشورها ندارد. در چنین شرایطی مطرح سازی اشغال سرزمینی ادعایی بیش نیست و هدفش همراهی برای تجزیه عراق و یا مسائل دیگر در منطقه است تا با تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی ایران بتوانند باج خواهی نمایند.
این حمایت های ایران و حضور روسیه در سوریه و بمباران شدید مواضع تروریست ها توسط هواپیماهای جنگی این کشور و تشکیل ائتلاف بین ایران، روسیه، سوریه و عراق باعث شد داعش از حالت تهاجمی به روشهای تدافعی روی آورد. بسیاری از مناطق مهم و استراتژیک در سوریه و عراق از داعشی ها و دیگر گروههای تروریستی تکفیری باز پس گرفته شده است. در این میان سر کشورهای چون ترکیه بی کلاه ماند! ترکیه ای که با حاکمان متحجر عربستان هم پیاله شد و در پیدا و پنهان از هیچگونه حمایت لجستیکی و اقتصادی و حتی باز کردن راه پیوستن افرادی که از اروپا و قفقاز به گروهای تروریستی تحت الحمایه عربستان و قطر و از همه مهمتر آمریکا و اسرائیل بپیوندند دریغ نکرده بود با حضور سربازان روسی در سوریه به ناگاه خود را بازنده میدان دید! میدانی که باخت در آن هم دستش را از منافع مادی قابل توجهی که از معامله نفت با داعش نصیبش می شد کوتاه می کند و هم وجهه ای که به دنبالش بود را خدشه دار می کرد.
در این میان حاکمان آشفته ی ترکیه با هدف قرار دادن یک هواپیمای روسی که ادعا می کنند وارد حریم هوایی کشورشان شده، دوباره در معادلات منطقه نقشی برای خود دست و پا کردند، نقشی که بیشتر از پیش وجهه این کشور و سیاست ها عجیب دولتمردان ترک را زیر سئوال می برد.
اخرین اقدام شتاب زده ترکها، اعزام نیرو به خاک عراق است، اقدامی که صدای حاکمان بغداد نشین عراق را در آورده و با محکومیت های در جامعه جهانی هم روبرو شده است. لشکرکشی ای که بی گمان با چراغ سبز رئیس اقلیم خود محتار کردستان عراق صورت گرفته است.
در این میان ترکها خوب می دانند که کردها بازیگر موثری در ثبات و یا تهدید امنیت ملی چهار کشور هستند.
با تشکیل اقلیم کردی در عراق بعضی از کردها آرزوی تشکیل کشور کرد را جدی تر دنبال نمودند. اشغال بخشی از عراق توسط داعش این آرزو را عینی تر کرد و کردها شرایط را مساعد دیدند تا زمانی که بغداد ضعیف است و قادر به دفع سیاسی این مسئله نیست از روش همه پرسی و استقبال عمومی به ویژه همراهی اسرائیل و بعضی از کشورهای غربی رسما از عراق جدا شوند. اما این رویکرد که در راس آن گروه بارزانی قرار دارد شرایط کردستان را به جایی رساند که حتی راهبردی که فکرش را نمی کردند به وقوع پیوست و کردستان عراق مورد تهاجم داعش قرار گرفت.
تهاجمی که به اذعان بارزانی اگر ایران نبود قادر به دفعش نبودند. اما اختلافات ریشه دار کردها با بغداد و مشکلات عدیده مالی که گریبان کردها را گرفته است باعث شده برای فروش نفت اقلیم تحت سیطره شان به ترکیه روی بیاورند، به نظر می رسد ترکیه هم بسیار خوب این وضعیت را به نفع خود سامان داده است و به بهانه کمک نظامی و آموزش پیشمرگان کرد عراقی با لشکر کشی به عراق می خواهد علاوه بر خود نمایی و گوشزد کردن این مساله به کشورهای منطقه، که نمی تواند ترکیه را در معادلات بازی ندهند و این کشور قبل از هزچیز به دنبال انتقام گیری از پ ک ک باشد.
اما کردها علاوه بر مشکلات مالی و اختلاف با بغداد، در میان خودشان هم اختلافات فراوانی دارند، احزاب اپوزیسیون کردستان عراق از جمله گوران و اتحادیه میهنی که همان حزب متبوع طالبانی رئیس جمهور پیشین عراق است، بر سر ادامه ریاست بارزانی بر اقلیم کردستان و وجود فساد گسترده اداری در این منطقه، با حزب دمکراتی که بارزانی در راس آن و به وسیله ریاست بر این حزب سالهاست بر جایگاه ریاست اقلیم هم تکیه داده است مشکلات فراوانی دارند، تا جایی که چند وقت پیش طرفداران احزاب معارض دفاتر پارتی را در شهرهای مختلف کردستان به آتش کشیدند.
فرجام سخن:
عراق بسترهای لازم را برای تجزیه داراست. کنترل عراق تجزیه شده و استثمار آن برای کشورهای فرامنطقه ای راحت تر از عراق یک پارچه با گروه های سیاسی متفاوت است. در چنین شرایطی بایستی پذیرفت غرب به ویژه آمریکا از هر راهی و مطرح ساختن هر عنوانی به دنبال این تجزیه است تا بتواند در این شرایط منطقه را دستخوش تغییرات نمایند. اما محور مقاومت به ویژه ایران مخالف شدید این بهم ریختگی است. زیرا تجزیه عراق موجب ایجاد بحران های مرزی و انتقال بحران به داخل ایران خواهد شد.
در چنین شرایطی علاوه بر این مسئله جمهوری اسلامی ایران از عراق یک پارچه منفعت راهبردی بیشتری میبرد تا عراق تجزیه شده و فرقه فرقه. برهمین اساس رخدادهای اخیر عراق همچنان با بحران های قومیتی – مذهبی گوناگونی پس از پاکسازی این کشور از داعش به صورت ظاهری، مواجه و خطر تجزیه این کشور بیش از پیش احساس می شود.
انتهای پیام/
