نجیبه معصومی سرای؛ روز گذشته افزایش نرخ کرایه تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری در ارومیه به‌طور رسمی اعمال شد، تصمیمی که شاید در نگاه اول با هدف بهبود وضعیت معیشتی رانندگان و جبران هزینه‌های بالای نگهداری ناوگان حمل و نقل عمومی اتخاذ شده باشد، اما در واقع تبعات اجتماعی و شهری قابل‌توجهی را در پی خواهد داشت یکی از نخستین و مستقیم‌ترین پیامدهای این افزایش قیمت، روی آوردن مردم به استفاده بیشتر از خودروهای شخصی و در نتیجه، تشدید ترافیک در سطح شهر خواهد بود.
در شرایطی که بحران ترافیک و آلودگی هوا در کلان‌شهرها و حتی شهرهای متوسط نظیر ارومیه به یکی از دغدغه‌های جدی مدیریت شهری و شهروندان تبدیل شده است، حمل و نقل عمومی باید نه‌تنها کارآمد و منظم، بلکه مقرون به صرفه و در دسترس برای عموم مردم باشد.
متأسفانه در سال‌های اخیر، ناوگان اتوبوس‌رانی ارومیه با مشکلات متعددی از جمله فرسودگی ناوگان، کمبود اتوبوس در ساعات پرتردد، نبود سیستم‌های هوشمند برنامه‌ریزی و تأخیرهای پیاپی مواجه بوده است. در این شرایط، افزایش نرخ کرایه‌ها بدون بهبود محسوس کیفیت خدمات، برای بسیاری از شهروندان ناعادلانه به نظر می‌رسد.
شهروندان، به ویژه اقشار کم‌درآمد، سالمندان، دانشجویان و دانش‌آموزان، برای انجام امور روزمره خود به ناوگان عمومی متکی هستند و هرگونه افزایش قیمت، به ویژه بدون ایجاد زیرساخت‌های حمایتی، فشار اقتصادی مضاعفی بر این گروه‌ها وارد می‌کند در نتیجه، بخشی از شهروندان که توانایی پرداخت هزینه‌های بالای حمل و نقل عمومی را ندارند، به ناچار به استفاده از خودروهای شخصی یا سرویس‌های غیررسمی روی می‌آورند؛ اتفاقی که مستقیماً به افزایش ترافیک، مصرف سوخت و آلودگی هوا منجر می‌شود.
از سوی دیگر، سیاست‌های توسعه پایدار شهری ایجاب می‌کند که مسیر حرکت شهرها به سمت استفاده حداکثری از حمل و نقل عمومی باشد اما این هدف زمانی محقق خواهد شد که مردم با رغبت و اطمینان خاطر از ناوگان عمومی استفاده کنند، نه آن‌که به‌دلیل گرانی یا بی‌نظمی آن، مجبور به بازگشت به خودروهای شخصی شوند. افزایش نرخ کرایه‌ها اگر با سیاست‌های حمایتی، نظارت دقیق و ارتقای کیفیت خدمات همراه نباشد، نه تنها به هدف خود نمی‌رسد، بلکه نتیجه‌ای معکوس نیز خواهد داشت.
مدیریت شهری ارومیه لازم است هم‌زمان با سیاست‌های قیمتی، برنامه جامعی برای نوسازی ناوگان، افزایش تعداد اتوبوس‌ها در ساعات پرتردد، ارتقای فرهنگ رانندگی حرفه‌ای، استفاده از فناوری‌های هوشمند در مدیریت مسیرها و تعامل با بخش خصوصی در راستای توسعه ناوگان عمومی تدوین و اجرا کند افزون بر آن، لازم است که تدابیری برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در برابر افزایش قیمت‌ها نیز اندیشیده شود؛ مانند ارائه بلیت‌های تخفیفی یا رایگان برای دانش‌آموزان، سالمندان و افراد کم‌درآمد.
در مجموع، حمل و نقل عمومی نباید قربانی سیاست‌های موقت مالی شود، بلکه باید به‌عنوان راهبردی اساسی در مسیر توسعه پایدار، کاهش ترافیک و ارتقای کیفیت زندگی شهری مورد حمایت قرار گیرد.
همچنین باید توجه داشت که افزایش کرایه‌ها بدون اقناع افکار عمومی و گفتگوی شفاف با شهروندان، می‌تواند موجب کاهش اعتماد مردم به تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری شود اطلاع‌رسانی دقیق درباره دلایل افزایش قیمت، روند هزینه‌کرد منابع حاصل از آن، و برنامه‌های آتی برای بهبود کیفیت خدمات حمل و نقل عمومی، می‌تواند نقش مهمی در همراه‌سازی جامعه ایفا کند مسئولان باید بدانند که مشارکت و رضایت مردم، پیش‌شرط موفقیت هرگونه سیاست‌گذاری در حوزه شهری است.
