سایه تخریب و نابودی بر سر آثار تاریخی میاندوآب

حفظ آثار تاریخی هر منطقه، نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی آن منطقه داشته و می توان با استفاده از آنها فرهنگ را نسل به نسل انتقال داد و هویت فرهنگی را حفظ کرد.

آثار باستانی و تاریخی حکایت از میراثی دارند که  ممتاز و منحصر بفرد، غیر قابل جایگزین و یگانه بوده که مانند خود انسان، دارای شناسنامه و هویت هستند که وقتی از بین بروند شناسنامه آنها هم بسته شده و از لیست میراث ملی و جهانی خارج می شوند.

میاندوآب هم با داشتن پیشینه تاریخی بسیار و وجود صدها تپه و محوطه تاریخی که در سراسر منطقه گسترده شده اند، هویت فرهنگی منحصر به فردی را دارد، مناطقی که غیر از چند استثنا، در عمل کمترین کاوش های کارشناسی هم برای بررسی و تحقیقات در مورد آنها انجام نشده است.

دشت تاریخی میاندوآب هزاران حرف نگفته در دل خود داشته و از پیشینه تاریخی وسیعی برخوردار بوده و تاریخی را در دل خود جای داده است که در سراسر این منطقه گسترده شده اند.

می توان آثاری مانند مسجد طاق و پل میرزا رسول را شاخص ترین آثار تاریخی میاندوآب دانست اما آثار و مکان های تاریخی  دیگری نیز در دشت میاندوآب وجود دارند که ناشناخته مانده اند و کاوش چندانی درباره آنها انجام نشده است، آثاری مانند تپه قره گوزلو، تپه شین‌آباد، بقایای تپه یارجان علیا، جواد تپه سی، تپه کهنه کند، قوروقچی تپه سی، تپه چال خماز، تپه ایت اؤلن (سگ مرده)، سیچان تپه سی، تپه انجیر داغی، تپه چلیک، تپه اوزون قلای، تپه گورآباد (تپه بازار)، تپه قرمز خلیفه، تپه شورجه باروق، یاغلان تپه، تپه سد نوروزلو، تپه گرده شین، رش، تپه همین باریک، تپه گرد، تپه عباس بلاغی، تپه شیطان تختی، تپه کشاویر، تپهم چراغ بابا، تپه ملک‌آباد، پاره تپه، تپه فسندوز، تپه دولت آباد ، تپه قلعه هلاکو، تپه مادی، تپه قبچاق، تپه اوزون قشلاق،  اوچ تپه شهرک، باو تپه یا (اسلام تپه)، تپه میرزا علی عسگر، حاج تپه سی، تپه قبرستان ـ فیروزآباد، میرزا نظام تپه سی، ایلان تپه سی، نصیبان تپه سی، تپه کول یری ورزن، دوشان تپه، تپه صارمی، تپه‌های یقین علی تپه، دم دم تپه، تپه اوچ تپه گرد، تپه بازار شیطان آباد، داش تپه،  تپه چوغان لو، گردملاحسن، تپه سوگلی تپه، تپه قره تپه، زمین‌های گاومیش گولی، ارمنی تپه، شورتپه، تپه‌های نصیر کندی، تپه و گورستان قاریاغدی، تپه شوریجه، تپه ملا شهاب‌الدین شماره ۱، تپه چهار برج قدیمی، تپه‌های آی دیشه، گوگ تپه .

همه این ها آثار تاریخی هستند که شاید به دلیل ناشناخته بودن، کمترین کاوشی درباره آن انجام نگرفته و می توان آن ها را قربانی بی توجهی ها دانست و اثر تاریخی مانند پل میرزا رسول نیز وجود دارد که ناشناخته نبوده و با وجود اینکه در یکی از پرترددترین مکان ها و در ورودی غربی میاندوآب قرار دارد ولی این اثر نیز قربانی بی توجهی و کمبود اعتبار شده و تخریب بر روی آن سایه افکنده است.

این پل توسط معماری به نام «میرزا رسول» در اوایل دوره قاجار در غرب میاندوآب و در پنج کیلومتری جاده میاندوآب به مهاباد، بر روی رودخانه سیمینه‌ رود ساخته شده و یکی از آثار تاریخی و گردشگری میاندوآب است.

پل میرزا رسول دارای پنج دهانه با قوس‌های جناغی که با آجر و ملاط ساروج ساخته شده اند وجهت پل شرقی‌ ـ غربی، طول آن هشتاد متر، عرض آن ۴ متر و ۶۰ سانتیمتر و ارتفاع آن از بستر پل در چشمه وسطی ۷ متر و ۷۰ سانتیمتراست.

قدمت این پل که در سال۱۳۷۷ به شماره ۲۰۶۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده به دوره قاجاریه برمی گردد و در آن دوران به عنوان تنها پل ارتباطی میاندوآب با ارومیه محسوب می شد.

معماران پل قبل از شروع به‌ ساخت پایه‌های پل، بستر و شالوده مناسبی برای این پل فراهم‌ کرده‌ و بستر رودخانه را با قطعات بزرگ سنگ، سنگفرش‌ کرده‌اند.

پایه های این پل از سنگ تراشیده شده تیشه ای از جنس تراورتن است و در زیر آن برای جلوگیری از ضربه ها و شدت آب از موج شکن حباقی استفاده شده  و طاق های پل نیز به صورت دو پوششه و قوصی حباقی است.

اما اکنون این پل با هفت دهانه و با قدمت ۲۰۰ ساله از  دوران قاجاریه علی رغم اینکه  در سال های گذشته ظاهر آن از یک طرف آن هم بصورت نیمه کاره  مرمت شده است، در آستانه تخریب و نابودی قرار دارد و مسئولان نیز عدم تخصیص بودجه کافی را عامل این اتفاق بیان می کنند.

در کنار آثار تاریخی، نقش حیاتی موزه ها را نیز به عنوان مراکزی برای حفظ و حراست از یادگاران نسل گذشته در جوامع بشری که گوشه هایی از تاریخ و تمدن کهن را به تصویر کشیده و اسناد معتبری از هنر، فرهنگ و تاریخ را ارائه می دهند، غیر قابل انکار است.

موزه  میاندوآب یکی از قدیمی ترین موزه های آذربایجان غربی است که به عنوان یک گنجینه باستان شناسی به تحولات تا ۸۰۰۰ سال پیش می پردازد و بیش از۳۰۰ اثر تاریخی از هزاره اول تا سوم قبل از میلاد و مربوط به دوره پارت ها،قاجاریه،اسلامی شامل انواع ظروف سفال، قرآن، نسخ خطی، ریتون ها،  سکه های دوران باستان، هخامنشی و ساسانیان  در آن نگهداری می شود.

اما تخریب بر روی ساختمان این موزه که در سال ۱۳۴۶ تاسیس و ساختمان جدید آن در سال ۱۳۸۳ در پارک معلم تجدید بنا شده است،  نیز سایه افکنده است.

در بازدید اخیری که فرماندار میاندوآب از این موزه داشت، مسئول موزه و مدیر میراث فرهنگی میاندوآب با اشاره به مشکلات این بخش، گفت: فرسوده بودن ساختمان موزه و تاسیسات آن از مهم ترین مشکلات موزه است که نیازجدی به رسیدگی دارد.

فاطمه علیزاده هم چنین با اشاره به کمبود اعتبار برای مرمت آثار باستانی، خواستار تخصیص اعتبار لازم برای مرتفع کردن مشکلات موجود شد.

فرماندار میاندوآب هم در این بازدید با قول مساعد نسبت به حل مشکلات موجود، گفت: تلاش می کنیم تا با پیگیری و حل مشکلات میراث فرهنگی، میاندوآب را به جایگاه واقعی خود در بحث گردشگری و فرهنگی برسانیم.

ناصر امیری با بیان اینکه میاندوآب در حوزه گردشگری از ظرفیت بالایی برخوردار است، اظهار کرد: باید از این فرصت ها و ظرفیت ها به نحو مطلوب استفاده کرد.

به هرحال آثار تاریخی علاوه بر اینکه هویت و فرهنگ هر منطقه است به عنوان یک مکان گردشگری، در جذب گردشگر نقش مهمی داشته و به تبع آن می تواند با برنامه ریزی های لازم تاثیرات مهمی در اقتصاد آن منطقه داشته باشد و بنابراین لازم است تا از بی توجهی خارج شده و مسئولین توجه ویژه ای به این اثر تاریخی داشته باشند و امیدواریم با اقدامات لازم جلوی تخریب و نابودی آثار تاریخی در میاندوآب گرفته شده و مرمت و بهسازی آن ها را شاهد باشیم.