به گزارش اروم نیوز؛
خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی نقش مهم در روند سعادت، شقاوت و کلیت انسان بازی می کند. در واقع این خانواده است که شخصیت فرزندان را ساخته و آنها را منطبق و سازگار با الگوهای جامعه بار می آورد، اما خانواده همیشه مادر به نگه داشت انسجام و هدایت اعضا به سمت یک هدف نیست و برخی از اوقات دچار گسست در بین اعضای خود می گردد که در نهایت این فاصله می تواند منجر به فروپاشی این نهاد بسیار مهم شود.
در سال های اخیر طلاق به مانند یک موریانه پایه های خانواده ایرانی را فروریخته و در هیچ زمانی مانند عصر حاضر جامعه ما دچار خطر انحلال کانون خانواده و آثار سوء ناشی از آن نبوده است.
آیا رو به گسترش طلاق حاکی از رشد دو برابری میزان طلاق در یک فاصله زمانی ده ساله از ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۸۵ بوده است.
با توجه به تغییرات صورت گرفته و رشد تکنولوژی، شاهد پیدایش رقبای جدیدی در کنار خانواده نظیر رسانه های ارتباط جمعی در امر جامعه پذیری افراد هستیم.
در بین رسانه های متنوع و نوین می توان از ماهواره به عنوان یکی از پر مخاطب ترین رسانه ها در سراسر دنیا یاد کرد که امروزه نقش مهمی در رشد شخصیت افراد بازی می کند.
بر اساس نتایج بدست آمده از تحقیقات، ماهواره در بروز طلاق تأثیرگذار بوده است. بنابر این لازم است برنامه ریزی های اساسی در جهت گذران اوقات فراغت خانواده ها در داخل کشور تهیه گردد، تا خانواده ها جذب شبکه هایی که با قصد و بدون قصد تنها در جهت افزایش در آمد شخصی و منافع گروهی و حزبی و تخریب ارزش های خانواده های ایرانی فعالیت می کنند، نشوند.
تحقیقات می دهد که در مجموع ساختار خانواده هایی که از شبکه های ماهواره ای استفاده نمی کنند در مقایسه با خانواده هایی که از شبکه های ماهواره ای استفاده می کنند استحکام بیشتری دارند.
امروزه بسیاری از خانواده ها سعی می کنند از طریق شبکه های ماهواره و تلویزیون های کابلی ارتباطات دورن مرزی و برون مرزی خود را سبط دهند. استفاده از ماهواره موجب شده که تجربه روابط بین فرهنگی با ارزان ترین هزینه عملی شده و استفاده از این شبکه ها در سطحی فزاینده تسهیل شود، غافل از اینکه گسترش تمامی این ارتباط های شفاهی موجب افزایش تناقض ها در روابط انسانی می شود و جالب تر اینکه در این دنیای شفاف اطلاعات، به دلیل کاهش تعامل های رو در رو انسان ها بسیار کمتر از گذشته قادر به درک نیازهای یکدگیر می شوند.
از آنجاییکه ماهواره ها با دقت، تعهد و وسواس خاصی سریال هایی را برای مخاطب ایرانی و فارسی زبان پخش می کنند که موضوع اصلی اکثر آنها روابط خانوادگی و زناشویی است؛ لذا این رسانه ها تأثیرات منفی زیادی در خانواده های ایرانی می گذارد، بنابر این هر چه میزان استفاده از شبکه های ماهواره ای بیشتر شود، مطلوبیت مناسبات خانوادگی ضعیف تر می شود.
اصولا خانواده هایی که از شبکه های ماهواره ای استفاده نمی کنند به مراتب از مناسبات خانوادگی، روابط والدین و فرزندان و روابط زناشویی و اعتماد زناشویی بهتری در قیاس با خانواده هایی که از شبکه های ماهواره ای دیدن می کنند، برخوردارند.
از سویی کسانیکه از شبکه های ماهواره ای استفاده می کنند بیشتر از طبقات بالا و پایین جامعه هستند و چون شبکه های ماهواره ای بیننده خود را با انواع رفتارهای زناشویی آزاد و بی قید و بند آشنا کرده و با تکرار آن، این روابط را در مخاطبین درونی کرده و مقدمات شکل گیری گرایشات جدید را در مخاطبین ایجاد می کنند، گرایشات نو پدید در اثر کثرت به ارزش و هنجاری در جامعه تبدیل می شوند و به صورت رفتاری ملموس در زندگی مردم بروز می کنند و بدین نحو گرایشات منفی ایجاد شده باعث تضعیف مناسبات خانوادگی می شوند و از سویی دیگر از آنجا که در طبقات بالای جامعه مطلوبیت روابط عاطفی و مناسبات خانوادگی نسبت به طبقات میان تر جامعه کمتر است، به همین خاطر می توان گفت: دیدن شبکه های ماهواره ای نیز این عدم مطلوبیت را تشدید می کنند.
به نظر می رسد اعضای خانواده در جامعه ایرانی امروز نیازمند آموزش مهارت های زندگی است که می توان با دادن آموزش مهارت های زناشویی به بهبود در روابط و مناسبات خانوادگی کمک شایانی نمودو از اثرات منفی محصولات ماهواره ای جلوگیری می کرد و یا آن را به حداقل رساند.
سازمان های فرهنگی به خصوص صدا و سیما باید به تقویت آموزه ها و باورهای الهی و دینی در جامعه توجه ویژه داشته باشد، زیرا که انسجام خانوادگی تأثیر فوق العاده دارد.
به عبارت دیگر، باورهای دینی مهم ترین منبع و عامل حمایت کننده است که می تواند افراد را در برابر خطرات و امواج منفی بیمه کند.
مطالعات صورت گرفته در ایران نشان داده است که خانواده ها و به ویژه زنان ایرانی به سریال های فارسی دو بله شده که موضوع خانوادگی دارند علاقه مندند.
به نظر می رسد دست اندکاران شبکه های ماهواره ای نیز این نکته را به خوبی دریافته و به همین جهت حجم چشم گیری از برنامه های خود را به این موضوعات اختصاص داده اند.
بنایراین دست اندکاران رسانه ملی نیز باید ساخت محصولاتی از این نوع و با کیفیت مناسب را در دستور کار خود قرار دهند تا مخاطبین کمتر به سمت شبکه های ماهواره ای بروند.
از نظر بسیاری از کارشناسان، در عصر جهش ارتباطات، می توان جلوی ارسال امواج ماهواره و رسوخ آموزه ها و هنجارهای غیر خودی را در درون کانون خانواده ها سد کرد، اما می توان در پرتو ارائه مبانی هنجاری خود در رسانه های خاص به مقابله با شبیخون فرهنگی بیگانه پرداخت برای مثال می توان با ایجاد شبکه هایی مخصوص نمایش لباس و مد و ارائه الگوهای ایرانی – اسلامی و به نظارت اهل فن، بخش عمده ای از تأثیر منفی برخی از شبکه های ماهواره را تعدیل کرد.
به نظر می رسد باید بر لوزم غنی سازی برنامه های رسانه ملی تأکید کرد. اگر برنامه های شبکه های ماهواره ای در مناسبات خانوادگی ندارد در خصوص آشنایی با شبکه های ماهواره ای و محتوای مطالب آنها و … لازم است که سازمان های فرهنگی و آموزشی به برگزاری کارگاه های آموزش اقدام کنند.
وجود چنین کارگاه های آموزشی علاوه بر اینکه نوجوانان و جوانان را در جریان تکنولوژی جید قرار می دهد ، آنها را در جریان آسیب های ناشی از استفاده افراطی هم قرار خواهد داد.
همچنین با توجه به اینکه هر چه اوقات فراغت افراد بیشتر باشد بیشتر به سمت شبکه های ماهواره ای کشیده می شدند، پیشنهاد می شود با فراهم ساختن زمنیه های لازم برای گذراندن اوقات فراغت افراد زمینه های لازم برای گذراندن اوقات فراغت، آنها را از استفاده افراطی از شبکه های ماهواره به سمت انجام فعالیت های مفید و ثمر بخش هدایت نمود.
در یک جمع بندی باید گفت: غنی کردن کردن برنامه های داخلی صدا و سیما، شناختن نیازهای افراد جامعه، تعلیم، آگاهی بخشیدن و آشنا کردن اعضای خانواده با اثرات منفی و مخرب برنامه های شبکه های ماهواره ای توسط جامعه شناسان ، روان شناسان و علما بهترین راه مبارزه با شبکه های ماهواره است.
منابع:
آزاد ارمکی، تقی، فرهنگ در عصر ماهواره ـ تهران، سایت باشگاه اندیشه ۱۳۸۳
صفری شالی، رضا، نقش شبکه های ماهواره فارسی زبان بر ساختار خانواده، طرح پژوهشی با حمایت و زارت کشور، ۱۳۹۰
گلچین، مسعود، مطالعه میزان و نوع استفاده از شبکه های ماهواره فارس زبان و مناسبات خانوادگی در بین شهروندان تهرانی، مطالعات راهبردی زنان، شماره ۵۶ تابستان ۱۳۹۱
نعیمی، محمدرضا، تأثیر تعامل خانواده و ماهواره در بروز پدیده طلاق، جامعه شناسی مطالعات جوانان ، شماره اول، ۱۳۹۰
نظری مینا، نقش برنامه های تلویزیونی ماهواره در معرفی سبک زندگی به جامعه قوی ، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی ۱۳۸۹
ناهید زندی پژوه/بسیج
