بفرمایید نُقل ارومیه/ بازار قدیمی‌ترین سوغات آذربایجان غربی همچنان داغ است

به گزاش اروم نیوز، می‌گویند قدمتش با شرایط کنونی به بیش از صدسال می‌رسد! شیرینی که اورموی‌ها را شیرین کام کرده و حتی در مراسم عزا نیز زینت بخش مجالس بوده و هست.

صحبت از نقل است، محصولی که سوغات ویژه ارومیه محسوب می‌شود و چندین هزار نفر در ارومیه به طور مستقیم و غیرمستقیم از آن امرار معاش کرده و روزی حلال خویش را از شیرینی کام مردم به دست می‌آورند.

در گذشته‌های دور زنان خانه دار و کدبانو با تهیه خلال بادام و خواباندن آن در  مقدار زیادی شیرین کننده – که گاهی حتی شیره انگور بوده- نقل را به خانواده خود ارمغان می‌دادند. حالا دیگر تهیه نقل ارومیه به روش سنتی – کم و بیش- رخت بر بسته و نمی توان نشانی از آن یافت. شاید برخی کارگاه‌های تولید نقل با آن آشنا باشند، اما سختی و زمانبر بودن این روش سبب منسوخ شدن آن و نیز رایج شدن روش فوری و جدید برای تولید انبوه و راحت شده است. نقل ارومیه مشهورترین سوغات این شهر، بلکه استان آذربایجان غربی است که در سراسر کشور شناخته شده است و حتی شهرت آن در کشورهای منطقه از جمله جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز انعکاس داشته و رد پای آن در بازار این کشورها قابل مشاهده است. در بین نقل‌های مختلف شهرارومیه، نقل بیدمشک یکی از مهم‌ترین و قدیمی ترین انواع نقل‌های تهیه شده در این شهر است.

 بیدمشک، سوغات دیگر ارومیه

 بیدمشک، خودش از سوغاتی‌های ویژه ارومیه شمرده می‌شود. در هنگامه رخت بربستن زمستان و آمدن بهار، اهالی ارومیه با استفاده از شکوفه‌های بیدمشک اقدام به عرق گیری می‌کنند. امروزه این کار به صورت صنعتی هم انجام می‌شود و به عنوان رهتوشه مناسب مسافران، در مغازه ها، فروشگاه‌ها و شیرینی سراهای بسیاری عرضه می‌شود. پیش پیشا(شکوفه بیدمشک) را تنها سالی یک بار می‌توان در طبیعت مشاهده کرد که از این رو اورموی‌ها فرصت را از دست نمی دهند و با بازشدن اولین شکوفه پیش پیشا، بساط عرق گیری در خانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی برپا می‌شود.

گل بیدمشک و عرق آن از لحاظ طب سنتی دارای خواص تسکین دهنده و در درمان تپش قلب، استرس و… مؤثر است، تب بر است، دستگاه گوارش را تقویت می‌کند و موجب افزایش اشتها شده و همچنین خاصیت آرامبخشی دارد و در ارومیه از عرق آن شربت تهیه کرده و به فراوانی برای پذیرایی در مهمانی‌ها و مجالس استفاده می‌کنند.

گل‌ها و شکوفه‌های بیدمشک خود از درخت بیدمشک که در طبیعت اطراف ارومیه فراوان موجوده بوده  و همچنین کشت نیز می‌شود، برداشت شده و از آن عرق بیدمشک گرفته می‌شود.

اهالی ارومیه برای تهیه این عرق تجهیزات مخصوصی هم ابداع کرده اند که «نی قازان» نام دارد و تا سالیان پیش، تنها در ارومیه وجود داشت، اگرچه هم اکنون به صورت پراکنده در شهرهای اطراف نیز دیده می‌شود.

 نُقل پزی فقط در ارومیه

 امروزه البته برای تهیه نقل، دیگ‌های مخصوصی ساخته شده که کار ساخت آن را آسان‌تر کرده و در عرض چند ساعت مقدار بسیار زیادی نقل در انواع و اقسام مختلف تهیه و عرضه می‌شود، نقل‌هایی که به محض ورود به ویترین و قفسه مغازه‌ها و فروشگاه‌ها به فروش می‌رسند و این سیر ادامه دارد.

نقل بیدمشک در آداب و رسوم مردم ارومیه نیز رسوخ کرده و آن‌ها وقتی به دیدار یکدیگر می‌روند، در اعیاد، مراسم، عروسی‌ها این هدیه شیرین را به عنوان ارمغان می‌برند. حتی در مجالس عزا نیز برای عرض تسلیت به بازماندگان با نقل حاضر می‌شوند و در مساجد و مجالس ترحیم نیز همراه با حلوا و خرما گاه نقل نیز پذیرایی می‌شود.

امروزه در آذربایجان غربی ۵۸ کارگاه نقل پزی وجود دارد که تنها یک مورد از آن در شهرستان میاندوآب و بقیه در ارومیه فعالیت می‌کنند.

 نُقل، حاصل بلور شیره

 برای تهیه نقل، ابتدا شکر و آب را با هم مخلوط کرده و می‌جوشانند. این کار تا زمانی که این محلول به نقطه اشباع رسیده و ترکیب حاصل مانند عسل شده باشد، ادامه می‌یابد. در مرحله بعد خلال بادام‌های بیدمشکی را که از قبل آماده شده است، در دیگ مخصوص تهیه نقل ریخته و همزمان با چرخش دیگ، شیره عسلی داغ را به خلال بادام‌ها اضافه می‌کنند.

به تناوب با چرخش دیگ و اضافه شدن شیره داغ، شیره به صورت بلورهایی روی خلال بادام رسوب می‌کند که در همین مرحله عرق بیدمشک نیز افزوده می‌شود تا طعم و بوی بهتری داشته باشد.

امروزه افزون بر نقل بیدمشکی که قدیمی ترین و اصیل ترین نوع نقل در ارومیه است، نقل هایی با طعم و عطر گلاب، زعفران، وانیل، دارچین و زنجبیل نیز تولید می‌شود. همچنین به جای خلال بادام امروزه از مغز گردو، پسته، بادام زمینی و … نیز استفاده و در اندازه‌های مختلف به مشتریان عرضه می‌شود.

  تنوع برای پسند مشتریان

 به یکی از باسابقه ترین و قدیمی ترین کارگاه‌های نقل پزی  در شهر ارومیه سر می‌زنم. وارد که می‌شوم رادیوی مغازه آهنگی قدیمی و دلنواز از موسیقی عاشیقی آذربایجان را پخش می‌کند. مشتری‌ها یکی پس از دیگری وارد مغازه می‌شوند. منتظر می‌مانم تا مغازه کمی آرام شود. دقایقی بعد پای صحبت‌های پیرمرد نقل فروش اورموی می‌نشینم.

حاج «اصغر سلیمی» 92 سال دارد و به گفته خودش از پنج سالگی در کار شیرینی پزی بوده است. می‌گوید: از وقتی چشم باز کرده، نقل و نقل فروشی‌ها را در ارومیه دیده است. معتقد است، چون بهترین و مرغوب ترین عرق‌ها از بیدمشک ارومیه گرفته می‌شود، برای همین، نقل بیدمشک شده سوغاتی معروف ارومیه.

او می‌گوید: نقل با طعم بیدمشک قدیمی ترین و مشهورترین نوع است، اما حالا بنا به ذایقه مشتریان انواع نقل گردویی، زعفرانی، دارچینی و گل محمدی هم تولید می‌شود.

اصغر آقا ادامه می‌دهد: پیشترها در ارومیه نقل فروشی‌ها و شیرینی فروشی‌ها از هم جدا نبودند، اما با گذشت زمان، افزایش  مشتریان موجب شد، هر کدام به تفکیک در کارگاه‌هایِ جداگانه‌ای تولید و به فروش برسند.

از اصغر آقا قیمت‌های سوغات پرآوازه ارومیه را جویا می‌شوم. توضیح می‌دهد: از کیلویی ۱۰ هزار تومان داریم تا ۱۸ هزار تومان که تا حدودی بسته به مقدار مغزی است که در پخت انواع نقل استفاده می‌شود و البته قیمت شکر سفید. پایان کار مصاحبه است، از این نقل فروش قدیمی اورموی می‌خواهم یک جمله به ترکی به خوانندگان صفحه زندگی بگوید.

حاج اصغر سلیمی با همان لهجه دلنشین می‌گوید: بویورون اورمو نوغولو(بفرمایید نقل ارومیه).

انتهای پیام/