نوذر شریعت‌پناه _ برای آنکه آذربایجان غربی به طور کامل به قطب دیپلماسی استانی و پیشتاز دیپلماسی عمومی تبدیل شود، ضروری است که علاوه بر سرمایه‌گذاری در حوزه اقتصاد و تجارت مرزی، ابعاد فرهنگی، اجتماعی و علمی نیز به صورت متوازن و هدفمند تقویت شوند.
این استان با داشتن مرزهای گسترده با کشورهای همسایه، ظرفیت کم‌نظیری برای تبدیل شدن به پل ارتباطی میان ایران و کشورهای منطقه دارد.
با این حال، دستیابی به این هدف مستلزم تدوین برنامه‌ای جامع و چندبُعدی است که در آن نقش فرهنگ، رسانه، تعاملات مردمی و نهادهای علمی به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشبرد دیپلماسی عمومی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی مشترک میان ایران و کشورهای همسایه است.
برگزاری جشنواره‌های فرهنگی مشترک، هفته‌های فرهنگی، نمایشگاه‌های هنری و صنایع‌دستی، کنسرت‌های مشترک و اجرای برنامه‌های فرهنگی در سطح منطقه‌ای می‌تواند نقش مهمی در تعمیق روابط میان مردم و نخبگان فرهنگی ایفا کند.
علاوه بر این، تبادل هنرمندان، نویسندگان و فعالان فرهنگی میان آذربایجان غربی و کشورهای همسایه می‌تواند موجب ایجاد شناخت بهتر از ظرفیت‌های فرهنگی و هنری استان شود.
توسعه گردشگری فرهنگی نیز می‌تواند به افزایش تعاملات مردمی کمک کند و زمینه‌ساز ارتباطی پایدار و عمیق بین مردم این منطقه و کشورهای همجوار باشد.
نقش رسانه‌ها در دیپلماسی عمومی؛ معرفی ظرفیت‌های استان در سطح بین‌المللی
رسانه‌ها یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تأثیرگذاری در دیپلماسی عمومی هستند و می‌توانند نقش کلیدی در معرفی ظرفیت‌های استان و ارتباط‌گیری با رسانه‌های بین‌المللی ایفا کنند.
ایجاد شبکه‌های رسانه‌ای مشترک با کشورهای همسایه، تولید محتوای چندزبانه برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی، پوشش خبری دقیق و حرفه‌ای از تحولات مرزی و برگزاری نشست‌های رسانه‌ای با خبرنگاران خارجی، می‌تواند به تقویت تصویر استان در منطقه کمک کند.
همچنین، استفاده از ظرفیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای تعامل با مخاطبان خارجی و انتشار محتوای چندرسانه‌ای با رویکرد معرفی توانمندی‌های استان، می‌تواند بسترساز تعاملات گسترده‌تر شود.
توسعه تعاملات مردمی و نقش‌آفرینی جوامع محلی در دیپلماسی مرزی
یکی از مؤلفه‌های مهم در تقویت دیپلماسی استانی، گسترش تعاملات مردمی و ارتباط مستقیم میان ساکنان مناطق مرزی است.
مردم مرزنشین، به عنوان سفیران فرهنگی و اقتصادی، نقش مؤثری در شکل‌گیری روابط پایدار میان ایران و کشورهای همسایه دارند.
تسهیل رفت و آمد مرزی، توسعه بازارچه‌های مشترک، برگزاری رویدادهای اجتماعی و فرهنگی و ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای مرزنشینان می‌تواند به تقویت پیوندهای اجتماعی و فرهنگی کمک کند.
در کنار این اقدامات، راه‌اندازی مراکز فرهنگی و آموزشی در نوار مرزی، حمایت از فعالیت‌های مردم‌نهاد و تشویق به مشارکت‌های اجتماعی می‌تواند مسیر توسعه دیپلماسی عمومی را هموارتر سازد.
دانشگاه‌ها، محور دیپلماسی علمی و پژوهشی
دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی آذربایجان غربی می‌توانند با انجام پژوهش‌های راهبردی در حوزه دیپلماسی مرزی، تجارت بین‌المللی، امنیت اقتصادی و مسائل فرهنگی، نقش مهمی در تقویت روابط فرامرزی ایفا کنند.
راه‌اندازی رشته‌های تخصصی در حوزه دیپلماسی عمومی، مرزبانی اقتصادی و مطالعات منطقه‌ای، می‌تواند به تربیت نیروی انسانی متخصص برای مدیریت و توسعه تعاملات بین‌المللی کمک کند.
علاوه بر این، برقراری ارتباط علمی میان دانشگاه‌های استان و دانشگاه‌های کشورهای همسایه، برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های علمی مشترک، اجرای پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی و تبادل اساتید و دانشجویان، از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند به توسعه دیپلماسی علمی در سطح منطقه‌ای کمک کند.
چشم‌انداز آینده؛ آذربایجان غربی به‌عنوان پیشران اقتصاد و دیپلماسی منطقه‌ای
با توجه به ظرفیت‌های گسترده اقتصادی، فرهنگی و علمی آذربایجان غربی، می‌توان انتظار داشت که این استان با اتخاذ رویکردی نوین و چندبُعدی، به قطب دیپلماسی استانی و پیشتاز دیپلماسی عمومی در سطح منطقه تبدیل شود.
توسعه بازارهای مرزی، افزایش تعاملات فرهنگی و اجتماعی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های رسانه‌ای و دانشگاهی، و تقویت نقش مردم در دیپلماسی مرزی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند جایگاه استان را در معادلات منطقه‌ای ارتقا دهد.
در این مسیر، هماهنگی میان نهادهای اجرایی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است تا با اتخاذ سیاست‌های همگرا، مرزهای استان به موتور محرک اقتصاد کشور و نماد تعاملات سازنده ایران با همسایگان تبدیل شود.
