ریزگردهای نمکی و شنهای روان، بحرانی جدید در منطقه آذربایجان

به گزارش اروم نیوز، با خشک شدن دریاچه ارومیه و ته کشیدن آب آن، منطقه آذربایجان با مشکلی جدی روبه رو شده است. مشکلاتی اعم از شور شدن آب چاههای روستاهای حاشیه ای، شوره زار شدن اراضی کشاورزی منطقه، تغییر اقلیمی و اکولوژیکی، از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری و از همه مهمتر که در سالهای آینده به معضلی جدی تبدیل و هزینه زیادی را در پی خواهد داشت، بحث تشکیل ریزگردهای نمکی است.

ریزگردهای نمکی مسئله ای است که از هم اکنون به عنوان دغدغه ای جدی در جامعه علمی مطرح شده و کارشناسان امر بر ضرورت مبارزه با این پدیده تأکید می کنند.

از آنجا که ذرات نمک همانند ذرات گرد و غبار سبک هستند با وزش کوچکترین بادی کل اراضی منطقه را در خواهد نوردید و با نشستن نمک بر روی اراضی کشاورزی و پوشش گیاهی منطقه میزان بازدهی کشاورزی منطقه کاهش یافته و در نهایت با رهاشدن کشاورزی توسط اهالی با معضلی جدی تر به نام بیکاری روبرو خواهیم شد.

بیکاری که بنا به گفته قاضی پور نماینده ارومیه مهاجرت پنج میلیون نفری به تهران و مناطق مرکزی تر ایران را سبب خواهد شد.

مهاجرتی که هم آذربایجان را با مشکل مواجه و هم تهران را با معضلی جدی گریبانگیر خواهد کرد و باعث تحمل هزینه زیادی خواهد شد که می تواند اقتصاد کشور را به شرایط غیرقابل پیش بینی که حتی نمی توان کوچکترین اثر آن را در ذهن ها متصور شد، سوق دهد.

شنهای روان اراضی کشاورزی منطقه را نابود خواهد کرد

علاوه بر ریزگردهای نمکی تشکیل شنهای روان نیز معضلی جدید در اراضی کشاورزی اطراف دریاچه است که در حال تحقق یافتن است.

این شنهای روان با قابلیت انتقال از مرکز و درون اراضی دریاچه در حال حرکت به روستاهای حاشیه ای هستند و دیری نخواهد پایید که باغات و اراضی کشاورزی حاشیه ای در صورت نبود نظارت و کنترل به واسطه این معضل و مشکل جدید به کلی نابود خواهند شد، همانطور که در مناطق کویری مرکزی ایران بسیاری از روستاها به واسطه در محاصره قرارگرفتن توط شنهای روان خالی از سکنه و کشاورزی آنها نابود شد.

مبارزه با شنهای روان در این برهه حساس که کانونهای آن در حال شکل گیری است تلاشی جهادگونه می طلبد که مسئولان منهای شعار وارد عمل شده تا بتوانند بر مشکلات سالهای آینده فائق شوند، چرا که با به حرکت درآمدن آنها به قسمتهای حاشیه ای دریاچه به هیچ وجه امکان بازگشت به شرایط اولیه وجود نخواهد داشت.

از هم اکنون باید به فکر تدبیر بود/ ضرورت تثبیت شنهای روان و ریزگردها با اقدامات علمی

باید از هم اکنون به فکر تدبیری بود تا در سالهای آینده با بی تدبیری های احتمالی امروزی و در اثر سوء تدبیر حسرت اقدامات گذشته را نخورد و بتوان به آینده این مرز و بوم امید داشت.

یکی از مهمترین اقداماتی که می توان آن را پیگیری کرد اقدام عملی برای خشک نشدن دریاچه از طریق رساندن آب به جاهایی است که احتمال تشکیل کانونهای ریزگرد و شنهای روان وجود دارد تا با مرطوب شدن آنهاو حتی در مراحل بعدی به زیر آب رفتن آن قسمتها دیگر توسط بادها حمل به مناطق دوردست حمل نشوند.

یکی دیگر از اقداماتی که می توان انجام داد کشت گیاهان شورپسند و مقاوم به شرایط کویری در جهت تثبیت خاک در قسمتهایی است که اکنون و با مقدار آب موجود در دست نمی توان در کوتاه مدت به آنجا آب رساند.

همچنین برداشت اصولی نمک و ایجاد کارخانه های فراوری آن با پیش بینی تمام شرایط و پیش سنجی خطرات احتمالی می تواند یکی از مؤثرترین و اصولی ترین اقدامات در کاهش حجم نمک در قسمتهای خشک شده دریاچه باشد که هم باعث اشتغال زایی و هم باعث بهره اقتصادی می شود.

۳۰۰ میلیارد ریال برای تثبیت کانون‌های ریزگرد حاشیه دریاچه ارومیه تصویب شد

هادی بهادری هفته پیش در بازدید نمایندگان سازمان عمران سازمان ملل متحدد ( UNDP ) در ایران و اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه از روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه اظهار داشت: با عقب‌نشینی دریاچه ارومیه و کاهش بارندگی‌ها در اطراف این تالاب بزرگ آبی تپه‌های ماسه‌ای روانی شکل گرفته است.

وی افزود: درستاد ملّی احیای دریاچه ارومیه برای مقابله کانونهای ریزگرد و تثبیت این شن‌های روان ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار تصویب شده است که از این میزان اعتبار ۱۲۰ میلیارد ریال به استان آذربایجان‌غربی اختصاص یافته است.

معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی و نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در استان افزود: مساحت زمین‌های ماسه‌ای شناسایی شده فقط در محدوده روستای جبل در محدوده شهر نوشین‌شهر در حدود ۳۰۰۰ هکتار است که بر اساس مطالعات انجام شده در قالب چند برنامه اجرایی از جمله برنامه‌های بیولوژیکی و کشت نهال‌های مقاوم و روشهای مکانیکی در داخل بستر دریاچه و زمین‌های اطراف آن با مشارکت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و سازمان حفاظت محیط زیست به اجرا در خواهد آمد.

وی با اشاره به برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در مدیریت منابع آب حوضه آبریز دریاچه و احیای دوباره این دریاچه افزود: در کنار اجرای طرح‌های اجرایی هدایت آبهای سطحی به دریاچه و لایروبی انهار منتهی به بستر دریاچه ارومیه با اجرای برنامه‌های ترویجی و جلب مشارکت روستائیان در اجرای طرح‌های مدیریت منابع آب و بهره‌وری از آن اقدامات عملی برای کاهش میزان مصرف آب بویژه در بخش کشاورزی آغاز شده است.

دریاچه ارومیه دو سال آخر عمر خود را می گذراند/ تشکیل ریزگردها مساوی است با مرگ دائمی دریاچه

عیسی کلانتری در گفت‌وگو با افکارنیوز درباره وضعیت دریاچه ارومیه و پیشنهاد طرح نکاشت برای احیای این دریاچه اظهار داشت: دریاچه ارومیه دو سال آخر عمر خود را می‌گذراند.

وی افزود: «اگر این دریاچه را در این وضع بحرانی رها کنیم، دیگر هیچ‌گاه نمی‌توانیم احیایش کنیم، زیرا ریزگردها روی نمک‌ها می‌نشینند و آب شیرین هم که وارد شود، دیگر با نمک ارتباطی نخواهد داشت، چون عمق دریاچه در حال حاضر یک متر است.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه تصریح کرد: آب باید وارد دریاچه شود و نمک‌ها را در خود حل کند و عمق پیدا کند؛ وگرنه یک باتلاق ایجاد می‌شود.

کلانتری با اشاره به پیشنهاد طرح نکاشت، متذکر شد: برای این‌که ما نگذاریم دریاچه به طور صد در صد بمیرد و ریزگردها روی نمک‌ها را نپوشاند، ناچار بودیم که آب از هر جایی وارد کنیم. در نتیجه ۷۰۰، ۸۰۰ میلیون مترمکعب باید آب می‌آمد که حداقل به اندازه ۵ سانت هم روی نمک‌ها بگیرد و ریزگردها دیگر روی نمک ننشینند.

وی عنوان کرد: اگر روی رسوبات نمکی دو سه میلی‌متر ریزگرد بنشیند، هیچ‌گاه دیگر دریاچه قابل احیا نیست.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این‌که ما می‌خواستیم از نشستن آن ریزگردها روی نمک‌ها جلوگیری کنیم، اما آب نداشتیم، گفت: بر این اساس، خواستیم خسارت به کشاورز بدهیم که دو سال نکارند تا بتوانیم از آب برای احیای دریاچه استفاده کنیم.

طرح مبارزه بیولوژیک با ریزگردها در حاشیه دریاچه ارومیه اجرا می‌شود

رحمان وهاب‌زاده ، سرپرست اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی نیز در این باره اظهار داشت: از جمله پروژه‌هایی که توسط این اداره‌کل در احیای دریاچه ارومیه انجام می شود، شناسایی کانو‌ن‌های ریزگردها دریاچه ارومیه است.

وی به طرح آزمایشی مبارزه بیولوژیک با گردوغبار اشاره کرد و افزود: این طرح در ۴ شهرستان حاشیه غربی دریاچه ارومیه آماده اجرا شده است.

سرپرست اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی تصریح کرد: ۱۶۲ هزار و ۵۰۰ هکتار محدوده‌ای در حاشیه دریاچه ارومیه است که پس از انجام اقدامات نقشه‌برداری و مشخص شدن محدوده منطقه طرح مورد نظر اجرا می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ۶۲ سامانه چرای دام در مراتع وجود گفت: این مراتع در شهرستان‌های ارومیه، نقده، میاندوآب و سلماس واقع شده است و اقداماتی از قبیل بوته کاری، قرق و اقدامات بیولوژیکی برای مقابله با کانونهای تولید ریزگرد اجرا می‌شود.

خشک شدن دریاچه سبب به وجود آمدن ریزگردها خواهد شد/ رسانه ها نقشی اساسی در جهت اطلاع رسانی در خصوص ریزگردها دارند

دکتر حسین آخانی از اساتید دانشگاه تهران پس از بازدید از وضعیت دریاچه ارومیه در راستای اجرای طرح کنترل ریزگردها در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: نباید حس شود که دریاچه ارومیه از بین رفته و یا مرده است و باید با امیدواری و برنامه ریزی در راستای احیای این دریاچه تمام توان مردم و مسئولان بکار گرفته شود.

وی اضافه کرد: تامین منابع آبی مورد نیاز دریاچه دریاچه ارومیه و احیای مراتع و پوشش گیاهی در کنار توجه به کنترل چرای بی رویه و فرهنگ سازی برای مشارکت مردم از جمله کارهایی است که می توانند در راستای احیای دریاچه ارومیه نقش بسزایی داشته باشند.

آخانی اظهار کرد: مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بسیار بالاست و باید در یک اقدام هماهنگ با همراهی مردم میزان مصرف در این حوضه کاهش یابد.

این استاد محیط زیست دانشگاه تهران ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه، شرایط برای گسترش ریزگردها فراهم می شود.

آخانی گفت: ریزگردها در اطراف دریاچه ارومیه ایجاد می شود و این امر در بستر دریاچه اتفاق نمی افتد که نشان می دهد باید در راستای کنترل ریزگردها به اطراف دریاچه توجه کنیم.

وی با تاکید بر اینکه کنترل چرای بی رویه یکی از مواردی است که باید در حوضه دریاچه ارومیه رعایت شود، افزود: نگهداری متمرکز دام ها، تامین علوفه برای آنها، کاهش انرژی مصرفی دام ها در حین چرا و توجه به معیشت دامداران از جمله مواردی است که می تواند در این خصوص بسیار مثمر ثمر باشد.

وی تصریح کرد: رسانه ها نیز نقشی اساسی در اجرای طرح های احیای دریاچه ارومیه و کنترل ریزگردها دارند و می توانند با آگاه سازی مردم، آنها را بیشتر همراه کنند.

انتهای پیام/