دوره ابتدایی و متوسطه را در زاگاهش شهر میاندوآب گذراند و در سال ۱۳۴۷برای گذراندن دوره دانشگاهی وارد دانشگاه تبریز شد ودر سال ۱۳۵۱ در رشته تاریخ دانش آموخته شد.
استاد یعقوب آژند در ۲۹ خرداد ۱۳۲۸ چشم به جهان گشود . دوره ابتدایی و متوسطه را در زاگاهش شهر میاندوآب گذراند و در سال ۱۳۴۷برای گذراندن دوره دانشگاهی وارد دانشگاه تبریز شد ودر سال ۱۳۵۱ در رشته تاریخ دانش آموخته شد.آژنددر دو سال خدمت سربازی هم تحصیل در رشته حقوق قضایی را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران شروع کرد.
پس از فراغت از خدمت نظام در پژوهشکده فرهنگ ایران در دوره کارشناسی ارشد تاریخ و فرهنگ ایران مشغول تحصیل شد. در سال ۱۳۵۶ پس از گذراندن دوره کارشناسی ارشد وارد دوره دکتری تاریخ ایران در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران گردید و در سال ۱۳۶۳ به اخذ دانشنامه دکتری نایل آمد .
از سال ۱۳۵۸ به بعد تدریس در دانشگاه های مختلف از جمله دانشگاه تهران ،شهید بهشتی ،تربیت مدرس ،تربیت معلم وغیره را شروع کرد. آژند در سال ۱۳۷۴ تدریس دانشگاهی خود را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران متمرکز کرد و عضو هیئت علمی این دانشکده با گرایش تاریخ هنر شد.
در سال ۱۳۷۹ به درجه دانشیاری و در سال ۱۳۸۳ به درجه استادی نایل آمد. آژند تا کنون یک بار استاد نمونه شده و در سال ۱۳۸۶ نشان درجه یک پژوهش دانشگاه تهران ,و سپس از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان پژوهشگر برجسته در هنر و فرهنگ ایران اعلام گردید. در همین سال سازمان میراث فرهنگی ایران هم از او تجلیل به عمل آورد.
استاد تا کنون در دانشگاه تهران بالغ بر ۲۵ طرح تحقیقاتی اجرا کرده و بعضی از طرحهای تحقیقاتی وی«نمونه» شناخته شده است. او تا کنون بالغ بر ۱۰۰ کتاب در زمینه های هنر و ادب و تاریخ ایران منتشر کرده و چندین کتاب وی از جمله «هنر و معماری اسلامی» در سال ۱۳۷۸، کتاب «تیموریان»از سلسله انتشارات دانشگاه کمبریج، در سال ۱۳۷۹، کتاب «معماری جهان اسلام» در سال ۱۳۸۰ به عنوان کتاب سال دانشگاهی شده است.
«کتاب نمایش در دوره صفوی» وی پس از انتشار در سال ۱۳۸۵ از طرف سازمان میراث فرهنگی مورد تقدیر قرار گرفت و در سال ۱۳۸۶ کتاب سال دانشگاهی شد و به عنوان کتاب تقدیری کتاب سال ایران در سال ۱۳۸۶ اعلام گردید.
کتاب نگارگری ایران استاد به عنوان کتاب برگزیده فصل سال ۱۳۸۹ برگزیده شد.علاوه بر این، وی تا کنون بالغ بر ۱۰۰ مقاله علمی-پژوهشی در مجلات ادواری منتشر کرده و بعضی از مقالات وی جایزه بهترین مقاله سال را از آن خود کرده است. تاکنون ده ها پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری با راهنمایی آژند به انجام رسیده است و بعضی از پایان نامه ها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان تحقیق برجسته سال شناخته شده است.
علاقه آژند در زمینه تحقیقات، هنر و فرهنگ ایران است. در این قلمرو آثاری چشمگیر از او منتشر شده است. که از جمله کتاب های «مکتب نگارگری تبریز و قزوین و مشهد»، «مکتب نگارگری اصفهان»، «مکتب نگارگری هرات» و «مکتب نگارگری شیراز» از انتشارات فرهنگستان هنر در حد خود منحصر به فرد است، چون در این خصوص، چه در ایران و چه در خارج از کشور، تحقیقی مستقل صورت نگرفته است.
دکتر آژند در سال ۱۳۸۸ یکی از ده دانشمند جهان اسلام اعلام شد که در قلمرو هنر بیشترین فعالیت، مقاله، کتاب و ارجا ع به آثارش را داشته است. وی در سال ۱۳۸۹ از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان پژوهشگر برجسته کشوری معرفی شد.
از آثار او است:
ادبیات داستانی در ایران و ممالک اسلامی، ۱۳۷۳، تهران: آرمین، ۱۸۹ ص / ۱۳۷۸، تهران: روزگار، ۱۸۹ ص.
ادبیات در زمان سلجوقیان و مغولان.
ادبیات نوین ایران: از مشروطیت تا انقلاب اسلامی، ۱۳۶۳، تهران: امیر کبیر، ۴۲۰ص.
ادبیات نوین ترکیه، ۱۳۶۴، تهران: امیرکبیر، ۳۱۵ ص.
آژند در شورای علمی خدمات مدیریت و اطلاع رسانی و اداره کل آرشیو، اسناد و موزه دفتر رئیس جمهوری عضویت داشت که با همکاری شورای نظارت یعنی مهندس میرحسین موسوی، هادی خانیکی و احمد مسجدجامعی این کتاب ها را به چاپ رساند:
دولت های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی اعضای کابینه ها، شرح حال، عکس، نمونه امضا و دست خط نخست وزیران، وزیران و معاونین نخست وزیر بر اساس دفتر ثبت کابینه های نخست وزیری، بازنویسان و مصححان علیرضا اسماعیلی، روح الله بهرامی و علی اکبر علی اکبری بایگی، ویرایش دوم ۱۳۷۹، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ست + ۵۶۷ ص.
اسنادی از اختلافات و دعاوی بانک ایران (بانک استقراضی سابق)، به کوشش علیرضا اسماعیلی، ۱۳۸۰، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیست و دو + ۴۰۸ ص.
اسنادی از ارز و انحصار تجارت خارجی در دوره رضا شاه (۱۳۱۱ – ۱۳۰۵ش)، بازنویسی و تدوین احمد گل محمدی، ۱۳۷۹، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیست و هشت + ۳۷۴ ص.
اسنادی از امتیاز نفت شمال (۱۳۰۳ – ۱۳۰۰ش)، بازنویسان و مصححان علیرضا اسماعیلی، حسن شفیعی و بهنام صدری، ۱۳۷۹، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سی و پنج + ۲۸۱ ص.
اسنادی از انتخابات مجلس شورای ملی در دوره پهلوی اول، ۱۳۷۸، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۴۹ ص.
اسنادی از انجمن ها و مجامع مذهبی در دوره پهلوی، به کوشش حجت فلاح توتکار، رضا مختاری اصفهانی، ۱۳۸۱، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پانزده + ۵۳۰ ص.
اسنادی از باستان شناسی در ایران (حفریات، عتیقات و بناهای تاریخی)، به کوشش روح الله بهرامی و عیسی عبدی، ۱۳۸۰، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۵۷۹ ص.
اسنادی از تاریخچه رادیو در ایران (۱۳۴۵ – ۱۳۱۸ش)، بازنویسی و تدوین علیرضا اسماعیلی، علی عاشوری، علی اکبر بایگی، ۱۳۷۹، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چهل و دو + ۶۶۶ ص.
اسنادی از جنبش دانشجویی در ایران (۱۳۵۷ – ۱۳۲۹ ش)، به کوشش علیرضا اسماعیلی، عیسی عبدی، ۱۳۸۰، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۳ج.
اسنادی از صنعت جهانگردی در ایران (۱۳۵۷ – ۱۳۰۱ش)، به کوشش ایرج محمدی، ۱۳۸۰، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۳ ج.
اسنادی از مدارس ایرانی در خارج و مدارس خارجی در ایران (۱۳۱۷ – ۱۳۰۱ش)، به کوشش عیسی عبدی، ۱۳۸۱، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۳۹۷ ص.
اسنادی از مطبوعات و احزاب در دوره رضاشاه، به کوشش علیرضا اسماعیلی، ۱۳۸۰، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیست و شش + ۴۲۳ ص.
اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران (۱۳۰۰ – ۱۳۵۷ ش)، تصحیح و تدوین علی اکبر علی اکبری بایگی و ایرج محمدی، ۱۳۷۹، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۳ ج. (۱۵۷۲ ص).
انواع ادبی در ایران امروز، ۱۳۸۱، تهران: شهاب ثاقب، ۱۸۲ ص.
تاریخ اجتماعی – اقتصادی ایران در دوره مغول نوشته ا. پ. پطروشفسکی، کارل یان، جان ماسون اسمیت، ۱۳۶۶، تهران: اطلاعات، ۱۹۳ ص.
حافظ در غربت، ۱۳۷۳، تهران: آرمین، ۱۹۷ ص / چاپ دوم ۱۳۷۴ / ۱۳۷۸، تهران: روزگار، ۱۹۷ ص.
حروفیه در تاریخ، ۱۳۶۹، تهران: نی، سیزده + ۱۹۳ ص.
خانه سفید، ۱۳۶۹، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۹۹ ص.
خروج و عروج سربداران.
داستان جغاتو.
داستان حدیث بودن.
درآمدی بر تاریخ فراماسونری در ایران
سیمای سلطان محمد نقاش و مکتب نگارگری تبریز، قزوین – مشهد.
قیام تنباکو، ۱۳۶۷، تهران: امیرکبیر، کتابهای شکوفه، برای نوجوانان، ۱۸۸ ص.
قیام زنگیان، ۱۳۶۴، تهران: امیرکبیر، کتابهای شکوفه، ۱۱۹ ص.
قیام سربداران، ۱۳۶۵، تهران: امیرکبیر، کتابهای شکوفه، ۱۱۵ ص.
قیام شیعی سربداران، ۱۳۶۳، تهران: گستره، ۳۸۶ ص.
قیام مرعشیان، ۱۳۶۵، تهران: امیرکبیر، کتابهای شکوفه، ۱۴۷ ص.
قیامهای مردمی در قرن هفتم و هشتم هجری، ۱۳۶۵، تهران: امیرکبیر، کتابهای شکوفه، ۱۱۸ ص. شرح قیامهای تارابی، سربداران سمرقند، سربداران کرمان و مردم اصفهان علیه تاتارها.
کتابشناسی ادبیات داستانی ایران از آغاز تا سال ۱۳۷۰ ش، ۱۳۷۳، تهران: نشر آرمین، ۲۱۲ ص / چاپ دوم ۱۳۷۴ / ۱۳۷۸، تهران: روزگار.
گزیده ادبیات معاصر: مجموعه داستان، ۱۳۷۸، تهران: کتاب نیستان، ۱۰۳ ص.
نفت در دوره رضاشاه: اسنادی از تجدیدنظر در امتیاز نامه دارسی (قرارداد ۱۹۹۳) تهیه و تنظیم اداره کل آرشیو اسناد و موزه دفتر رئیس جمهور زیرنظر شورای علمی یعقوب آژند و دیگران، ۱۳۷۸، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سی و پنج + ۵۸۰ ص.
نمایشنامه نویسی در ایران: (از آغاز تا ۱۳۲۰ ش)، ۱۳۷۳، تهران: نی، ۲۷۰ ص.
شماری از ترجمه های یعقوب آژند:
ادبیات اسلامی هند، نوشته آنه ماری شیمل، ۱۳۷۳، تهران: امیرکبیر، ب + ۱۱۴ ص.
ادبیات ایران از آغاز تا امروز، نوشته جرج موریسن و دیگران، ۱۳۸۰، تهران: گستره، ۵۰۲ ص.
ادبیات ایران در زمان سلجوقیان و مغولان، اثر یان ریپکا، ۱۳۶۴، تهران: گستره، ۱۷۷ ص. فصلی از جلد پنجم تاریخ ایران کمبریج است.
ادبیات نوین عرب، نوشته هامیلتون گیپ، ۱۳۶۶، تهران: اطلاعات، ۱۳۲ ص.
اسماعیلیان در تاریخ، نوشته برنارد لویس و دیگران، ۱۳۶۳، تهران: مولی، پانزده + ۴۹۲ ص. به همراه: دولت قرامطه، نوشته لوئی ماسینیون، دولت فاطمیان، نوشته عباس صمدانی، دولت اسماعیلیه (نزاریان ایران) نوشته هاجسن، اسماعیلیان سوریه، نوشته برنارد لویس، اسماعیلیه هند، نوشته آصف فیضی و آ. یوسفعلی، ناصرخسرو و اسماعیلیان، نوشته و. ایوانف.
اماکن هنری ایران اثر جیان روبرتو اسکارچیا، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ۱۴۴ ص.
بلال، نوشته ه. آ. کرگ، ۱۳۶۲، تهران: امیرکبیر، ۱۳۰ ص.
پیدایش دولت صفوی، اثر میشل م. مزاوی، ۱۳۶۳، تهران: گستره، ۲۳۴، ۱۳ ص.
تاریخ اقتصادی ایران: عصر قاجار، ۱۳۳۲ – ۱۱۲۱۵ق، ویراستار چارلز فیلیپ عیسوی، ۱۳۶۲، تهران: گستره، بیست + 653 ص.
تاریخ ایران دوره تیموریان، جلد ششم از کتاب تاریخ ایران پژوهش دانشگاه کمبریج، ۱۳۷۹، تهران: جامی، ۴۶۷ ص.
تاریخ ایران (دوره صفویان)، پژوهش در دانشگاه کمبریج، ۱۳۷۹، تهران: جامی، ۶۹۶ ص. جلد ششم از کتاب تاریخ ایران کمبریج است.
تاریخ تمدن: تحلیلی از تاریخ جهان از آغاز تا عصر حاضر، نوشته آرنولد توین بی، ۱۳۶۶، تهران: مولی، بیست و دو + ۷۴۷ ص / چاپ چهارم ۱۳۷۸٫
تاریخچه زیبائی شناسی و نقد هنر از دایره المعارف هنر جهان، نوشته ریچارد اتینگهاوزن و دیگران، ۱۳۷۴، تهران: مولی، ۲۴۴ ص.
تاریخ رضا عباسی، اصلاح گر سرکش نوشته شیلا کنبی.
تاریخنگاری در اسلام، نوشته هامیلتون الکساندر راسکین گیب و دیگران، یعقوب آژند، ۱۳۶۱، تهران: گستره، ۳۰۷ ص.
تاریخ نگاری در ایران، تالیف برتولد اشپولر و دیگران، ۱۳۸۰، تهران: گستره، ۳۴۷ ص.
درآمدی بر آئین تصوف، نوشته تیتوس بورکهارت (ابراهیم عزالدین)، ۱۳۷۴، تهران: مولی، ده + ۱۶۶ص.
درآمدی بر ادبیات عرب، تالیف هامیلتون الکساندر گیپ، ۱۳۶۲، تهران: امیرکبیر، ۱۹۴ ص / چاپ دوم ۱۳۸۱٫
دوازده رخ: یادنگاری دوازده نقاش نادره کار ایران: احمد موسی و شمس الدین پیراحمد باغشمالی، محمد اسماعیل اصفهانی و…، نوشته اریک شرویدر، ۱۳۷۷، تهران: مولی، ده + ۳۸۱ ص.
دیوانسالاری در عهد سلجوقی: وزارت در عهد سلجوقی، نوشته کارلا کلوزنر، ۱۳۶۳، تهران: امیرکبیر، ۱۷۲ ص / چاپ دوم ۱۳۸۱٫
سیر و صور نقاشی ایران، زیرنظر آرتور اپهام پوپ نوشته آرتور اپهام پوپ و تامس آرنولد و دیگران به ویرایش مهناز رییس زاده، ۱۳۷۷، تهران: مولی، یازده + ۶۱۰ ص.
سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام، نوشته آن کاترین سواین فورد، ۱۳۶۳، تهران: امیرکبیر، ۳۳۶ ص / چاپ دوم ۱۳۸۱٫
فلسفه هنر و زیبایی شناسی، تالیف جان هاسپرز، راجر اسکراتن ۱۳۷۹، تهران: دانشگاه تهران، ۱۴۴ ص.
کتاب هنر، ویرایش هربرت رید، ۱۳۶۷، تهران: مولی، بیست و چهار + ۶۳۴ ص.
معماری جهان اسلام (تاریخ و مفهوم اجتماعی آن)، نوشته ارنست گروبه و دیگران، ویراستار جرج میشل، ۱۳۸۰، تهران: مولی، ۲۹۴ ص.
نقاشی و نقاشان دوره قاجار، نوشته ویلم فلور، پیتر چلکووسکی، مریم اختیار، ۱۳۸۱، تهران: ایل شاهسون بغدادی، چهار + ۱۵۴ ص.
نگرشی بر تاریخ نوین ایران.
نهضت قرامطه، ۱۳۶۸، تهران: مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل، ۱۱۶ ص. قرامطه و اسماعیلیان نوشته ساموئل میکلوس استرن. قرمطی نوشته ویلفرد مادگونت. قرمطیان / نوشته م. ی. دخویه. قرامطه نوشته لوئی ماسینیون.
سلجوقیان اثر کلیفورد ادموند بازورث و دیگران، ۱۳۸۰، تهران: مولی، سیزده + ۴۰۲ ص.
صفویان نوشته امین بنانی، ۱۳۸۰، تهران: مولی، دوازده + ۳۷۶ ص.
هنر اسلامی اثر ارنست کونل، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۶۱ ص / چاپ دوم ۱۳۸۰٫
هنر اموی و عباسی، نوشته الگ گرابر، ریچارد اتینگهاوزن، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۳۱ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
هنر ایلخانی و تیموری نوشته امبرتو شراتو، و ارنست گروبه، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۱۵ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
هنر پارتی و ساسانی اثر ماریو بوسایلی و امبرتو شراتو، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۸۱ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
هنر سلجوقی و خوارزمی، نوشته مارگریتا کاتلی و لوئی هامبی، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۳۵ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
هنر صفوی، زند، قاجاریان نوشته روبرتو اسکارچیا، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۰۸ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
هنر مانوی و زردشتی، نوشته لوئی هامبی، مونره دو ویلار، گئو ویدن گرن، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۰۳ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
هنر نگارگری ایران (۱۳۱۳ – ۷۵۱ / ۱۸۹۶ – ۱۳۵۰)، نوشته بزیل ویلیام رابینسن، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۶۵ ص.
هنر و معماری اسلامی، نوشته ریچارد اتینگهاوزن و الگ گرابر، ۱۳۷۸، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، دوازده + ۶۲۰ ص.
هنر و معماری اسلامی (۲) (۱۸۰۰ – ۱۲۵۰)، نوشته شیلابلر و جاناتان بلوم، ۱۳۸۱، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت): فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، شانزده + ۸۸۳ ص.
هنر هند و ایرانی – هند و اسلامی، اثر مادلین هالاید و هرمان گوتس، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ده + ۱۵۲ ص. ترجمه بخشی از دائره المعارف هنر جهان است.
شعر دوره مشروطه، نوشته منیب الرحمن، ۱۳۷۸، تهران: روزگار، ۱۹۶ ص.
فرهنگهای هنری ایران: ماقبل تاریخ، هنر مادی، هنر هخامنشی، هنر پارتی، اثر رومان گیرشمن، ۱۳۷۶، تهران: مولی، ۱۷۲ ص.
هنر سامانی و هنر غزنوی، نوشته اتینگهاوزن، شراتو، بمباچی، ۱۳۷۶، تهران: مولی، دوازده + ۱۵۸ ص. ترجمه بخشی از دایره المعارف هنر جهان است.
مقالات در مجله کتابداری، قلمرو، فصلنامه هنر، هنرنامه، کتاب ماه هنر و مجله دانشکده و ادبیات علوم انسانی.
شماری از مقالات آژند در مجله علمی و پژوهشی هنرهای زیبا:
کارگاه هنری سلطان حسین بایقرا.
شیوه استاد شاگردی در نقاشی ایران.
علیقلی بیک جباردار – کتابدار.
مکتب نگارگری تبریز – بغداد آل جلایر.
نقاشان اروپایی در دوره صفوی.
تاثیر نقشمایه های چینی در هنر ایران.
رضا، آقارضا و رضا عباسی – سه اسم و رقم در قالب یک قلم.
منبع: زرین خبر
