دکتر احمد ترجانی زاده

خلاصه : دکتر احمد ترجانی زاده در خرداد سال ۱۲۸۰ هجری شمسی در شهر مهاباد پا به عرصه گیتی نهاد .

استاد ترجانی زاده از اوان کودکی علاقه بسیار به مشاعره و لطیفه گوئیها ی مکتب داشت .

جهت تحصیل وارد مدرسه خانوادگی خودشان شد که زیر نظر برادر بزرگترش مرحوم استاد ملا محمد ترجانی اداره می شد .

بعد از آن مشغول فرا گرفتن حساب و هندسه جدید و قسمتی از جبر و مقابله و فیزیک و شیمی و زبان انگلیسی و فرانسه شد و از سن بیست و دو سالگی تا سی و چهار سالگی جز تدریس و تعلیم طلاب علوم دینی شغل دیگری نداشته و یک سال در اداره فرهنگ ارومیه و چهار سال در مشهد و یکسال در آذربایجان شرقی و سپس تا خرداد ماه سال ۱۳۲۷ ش در تهران شغل دبیری و دانشیار ی داشت .

پس از آن به سمت استادی دانشگاه تبریز منصوب شد و تا سالهای آخر حیات ،استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه بود و سرانجام در اوایل ۴ آبان ماه سال ۱۳۵۹ ه.ش برابر با سال ۱۴۰۱ ه. ق در تبریز در گذشت

گروه : علوم انسانی

رشته : زبان و ادبیات فارسی

والدین و انساب : پدراحمد ترجانی زاده ، محمد حسن ازشخصیت های برجسته عصر خود به شمار می رفت و جدش ملا علی ترجانی زاده مردی روشنفکر و روشن ضمیرو آگاه به مسائل دینی وعلوم قدیمه بود که به انگیزه تربیت نسل جوان درقریه ترجان (از توابع سقز)مدرسه بزرگی تاسیس کرد که اکثر فرهیختگان و دانشمندان کرد تحصیل کرده همین مدرسه بودند .

خاطرات کودکی : احمد ترجانی زاده در مورد دوران کودکی خود می گوید :
در خانواده ما همیشه صحبت از علم و دانش و شعرو ادب و هنر بوده ، بنابر این علم و دانش در خانواده ما در اولیت قرار داشته است . من در کودکی به مکتب مدرسه خودمان می رفتم و با شوق و رغبت بسیار در مشاعره ها ، مجالس سخنان شیرین و حل معما ها ی پیچیده شرکت میکردم . در مدت کوتاهی طلبگی را در همان مدرسه تمام کردم . این را هم بگویم که علامه محمد قزلجی رئیس مدرسه ترجان در ایران و عراق بعنوان مردی بلیغ وفصیح و عالم و دانشمند شهرت و آوازه داشت وحاشیه برکتب مختلف نوشته است خیلی از علما به این مسئله افتخار می کنند که نزد این علامه بزرگوار تلمذ و تحصیل کرده اند . چهارده ساله بودم که پدرم ملا حسین ترجانی زاده وفات یافت . برادرم جای او را گرفت و تربیت مرا به عهده گرفت او رهبر و راهنما واستاد من بود .

اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : احمد ترجانی زاده دریک خانواده علمی و مذهبی به دنیا آمد . وی از پنج سالگی بر اثر استعداد و هوش فوق العاده به تحصیل الفبا و عم جز. شروع نمود و تا سن هشت سالگی قرآن مجید را ختم کرد و به خواندن کتب مقدماتی فارسی و مشق خط پرداخت . بعد از آن تحت مراقبت و سرپرستی پدرش به تحصیل مقدماتی عربی پرداخت.
تحصیلات رسمی و حرفه ای : احمدترجانی زاده درمورد تحصیلاتش چنین نقل کرده که «من به حکم قانون توارث ، از اوان کودکی با عشق وعلاقه تمام به مکتب می رفتم و درمشاعره ونکته بازی ها و لطیفه گویی های مکتب با حرص و ولع و شورو التهابی عجیب شرکت می کردم .« اوابتدا تحت تعلیم پدرو سپس برادر خود ، محمد قزلجی قرار گرفت و مراتب علمی را طی نمود .

استادان و مربیان : از جمله استادان احمد ترجانی زاده ،‌می توان محمد حسن و برادر بزرگ خود ،‌ محمد قزلجی اشاره کرد .

زمان و علت فوت : احمد ترجانی زاده درمهرماه ۱۳۵۹ شمسی درگذشت .
مشاغل و سمتهای مورد تصدی : احمد ترجانی زاده درسال ۱۳۱۵ شمسی به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و در شهرهای ارومیه ،‌تبریز ،‌مشهد ،‌بندر انزلی و تهران با سمت دبیری به تدریس پرداخت . وی درسال ۱۳۲۷ به دانشگاه تبریز انتقال یافت و در سال ۱۳۲۹ از دبیری به مرتبه دانشیاری و درسال ۱۳۴۹ از دانشیاری به مرتبه استادی ارتقا پیدا کرد.

فعالیتهای آموزشی : احمد ترجانی زاده همواره درپی نشان دادن مجد وعظمت اسلام بوده و تلاش می کردبانشرآثاری درزمینه فرهنگ اسلامی جوانان را با ارزش های معنوی اسلام آشنا سازد و با ترجمه آثار عرب زبانان به فارسی ،‌به جوانان با ایمان هشدار دهد که به خود آیند و با تاریخ اسلام و گذشته آن آشنا شوند . این مهم یکی از فعالیت های مهم استاد ترجانی زاده بود .

آرا و گرایشهای خاص : احمد ترجانی زاده با آن همه علم و تجربه و تالیفات هر گز دیده نشد که اظهار فضل کند ، دانشجویان وی را«دایره المعارف متحرک »می خواندند و بزرگان با تکریم از وی یاد می کردند . درخطابه .‌ید طولانی داشت و به دلیل تسلط به آیات و احادیث و امثال و حکم درهرمخفلی خوب می درخشید و اورا «خطیب سیار »نیز می نامیدند .

جوائز و نشانها : درسال ۱۳۵۳ شمسی ،‌احمد ترجانی زاده به پاس خدمات علمی و پژوهشی ،‌به دریافت لوح استادی ممتاز دانشگاه تبریز نایل آمد .
چگونگی عرضه آثار : آثار استاد بیشتر به زبان فارسی و عربی است . اما به زبان کردی سلسله مباحثی را در ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵ نوشته و از رادیو تبریز توسط علی تابانی و واثق باالله اجرا و پخش می شد . آن سلسله مطالب عبارت بودند از :
زندگی و آثار نوابغ کرد بیتوشی، مفتی زهابی ، نالی، محوی ، مولوی کرد ، حاجی قادر ، وفایی

آثار :
    1  اشعار درقالب چند قصیده و غزل
     
2  ترجمه : التصوف فی الاسلام نوشته عمر فروغ
     
3  ترجمه : القصیده فی الادب الفارسی نوشته امین عبدالمجید بدوی
     
4  ترجمه : معجزات قرآن
     
5  ترجمه : معربات جوالیقی در دانشگاه علامه طباطبایی زیر چاپ است
     
6  ترجمه تاریخ ادبیات عرب از دوره جاهلیت تاعصر حاضر
      ویژگی اثر : چاپ دوم- دانشگاه آزاد اسلامی چاپ تابش ۱۳۷۰ سه کتاب فوق ، کتاب درسی دانشجویان بوده و در دانشگاه تدریس می شوند .

۷  ترجمه تفسیر جزء عم و شگفتی های آفرینش
     
8  ترجمه شرح معلقات سبع
     
9  ترجمه مجازات النویه شریف رضی در همان دانشگاه زیر چاپ است .
     
10  چهر های روشن و دلگشا (مقاله فارسی)
     
11  دوبیت شعرکردی
     
12  ذکری بزرجمهر
     
13  رساله الخدف
      ویژگی اثر : مقاله عربی

۱۴  غزل دراستقبال از دوبیت صائب
     
15  غزل دراستقبال از غزل فروغی بسطامی
     
16  قصیده دراستقبال از تک بیت صائب
     
17  قصیده دیده غماز
     
18  قصیده راز عشق
     
19  قصیده لعل ساقی
     
20  قصیده یاد یاران
     
21  مثنوی مکتبدار العبره
     
22  معلقات سبعه یا هفت چکامه آویخته
      ویژگی اثر : انتشارات دانشگاه تبریز، ۱۳۴۸

۲۳  مقاله عربی الاستاد الاجل سعدی اشیرازی
     
24  مقاله فارسی ابونصر فارابی معلم ثانی بزرگترین فلاسفه اسلامی
     
25  مقاله فارسی امام عبد القاهر جرجانی و دانشمندان بزرگ ایرانی که بنای فنون بلاغت نهاده اند
     
26  مقاله فارسی بیان مظاهر نبوغ مولانا
     
27  مقاله فارسی تاثیرات خاقانی ازشعرای تازی و پارسی
     
28  مقاله فارسی حل دوبیت از یک قصیده حافظ
     
29  مقاله فارسی خداشناسی در شعر فارسی
     
30  مقاله فارسی دارالعلم ترجان
     
31  مقاله فارسی زبان شعر
     
32  مقاله فارسی سخنی چند درباره دانش و هنر ایرانیان
     
33  مقاله فارسی علم آداب بحث
     
34  مقاله فارسی علم وضع
     

منابع :
    1زندگی نامه و خدمات علمی وفرهنگی احمد ترجانی زاده ، تهران : انجمن آثار ومفاخر فرهنگی ، سال ۱۳۸۲، ص۱۱
۲فرزانگان کرد- انتشارات صلاح الدین ایوبی ۱۳۷۷