به گزارش اروم نیوز، با بحرانی تر شدن شرایط در دریاچه ارومیه و همچنین تشکیل شنهای روان، کانونهای ریزگرد و شورشدن آبهای زیرزمینی روستاهای حاشیه ای این دریاچه زنگ خطری جدی برای منطقه آذربایجان به صدا در آمده است.
زنگ خطری که از هم اکنون گوش مطلعان از وضعیت بغرنج سالهای آینده را می آزرد.
دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران در مدت کوتاهی بر اثر سدسازی های بی برنامه، تغییر اقلیم، مصرف روزافزون آب کشاورزی، احداث جاده شهید کلانتری و نابودی مراتع آذربایجان غربی به نابودی گرایید.
دریاچه ای که ۳۰ میلیارد مترمکعب آب داشت و به عنوان زیستگاهی ویژه برای پرندگان بومی و مهاجر و همچنین محلی برای زندگی آرتمیا اینگونه ارزشمند و با صرفه اقتصادی بالا بود.
خشکی دریاچه ارومیه و ضرورت تغییر الگوی کشت
با شروع روند خشک شدن دریاچه و کاهش منابع آبی ضرورت تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات کشاورزی کم مصرف و با قابلیت تطبیقی با شرایط اکولوژیکی و اقلیمی سالهای آینده ضروری به نظر می رسد تا همانند شرایط دریاچه که روزگاری از وضعیت آن غفلت شد، کشاورزی منطقه نیز اینچنین شرایطی را تجربه نکند.
با توجه به کاشت موردی پسته در چند سال اخیر در روستاهای اطراف ارومیه و به ثمر رسیدن آن باغات ، تحقیق درباره پسته به عنوان محصولی جایگزین در کناره های دریاچه را لازم دانستیم.
پسته به عنوان محصولی پرسود از سالهای گذشته در منطقه جزیره اسلامی دریاچه ارومیه و در روستاهای بوراچالو، گمیچی، آق گنبد و … کشت می شود و در آن منطقه توانسته حتی بهره دهی بسیار خوبی داشته باشد.
این محصول با توجه به اینکه نوع خوراکی آن در آذربایجان غربی موجود نیست و گسترش کاشت آن مستلزم مطالعه و تحقیق در خصوص فواید و تبعات احتمالی برای منطقه است ، از این جهت باید در قالب طرحی جامع و با در نظر گرفتن تمامی محصولات کشاورزی مطالعه ای علمی و عملی در خصوص آن صورت گرفته و جایگزینهای مناسبی در صورت لازم بودن برای تمام محصولات کشاورزی پرتوقع از لحاظ آبی معرفی شود.
در این بین نباید از نقش دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی غافل بود و در مقابل باید از طرحهای کارشناسی و علمی آنها برای حمایت از نجات دریاچه حمایت کرد.
پسته ۶۹ درصد ارزش صادرات محصولات کشاورزی و باغی کشور را شامل می شود
پسته به عنوان گیاهی شورپسند و مقاوم در قسمتهای مرکزی و جنوبی کشور به صورت گسترده کشت می شود و دارای بازار بسیار خوبی برای فروش هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ استقبال مشتریان است.
این محصول به عنوان یکی از مهمترین اقلام صادراتی کشور ، ۶۹ درصد ارزش صادرات محصولات کشاورزی و باغی را به خود اختصاص داده است.
پسته همچنین مورد توجه جهادکشاورزی آذربایجان شرقی قرار گرفته و آنها کاشت گسترده پسته را در برنامه های خود قرار داده و به طور جدی پیگیر کاشت پسته هستند و رئیس آن سازمان از برنامه ریزی برای به زیرکشت درآوردن ۹ هزار و ۱۰۰ هکتار از اراضی آن استان در قسمتهای حاشیه ای دریاچه ارومیه برای کشت پسته خبر می دهد.
این درحالی است که متوسط برداشت محصول پسته در هکتار از باغات آن در کشور یکهزار و ۳۰۰ کیلوگرم است اما در آذربایجان شرقی برخی باغات تا یکهزار و ۵۰۰ کیلوگرم محصول دهی داشته اند.
با توجه به مباحث پیش آمده آیا می توان پسته را به عنوان محصولی جایگزین و سودآور در آذربایجان غربی معرفی کرد؟ آیا با توجه به شرایط اقلیمی آذربایجان غربی پسته در صورت کشت گسترده خواهد توانست به سودآوری برسد؟ و یا این گونه در طرحهای احیاء دریاچه تا چه حد می تواند تأثیرگذار شود؟
فقر خاک و بالا رفتن شوری عاملی در کاهش صرفه اقتصادی کاشت پسته
دکتر رضا سکوتی در پاسخ به سوال اروم نیوز در خصوص ضرورت طرح کشت پسته در اراضی آذربایجان غربی گفت: در حال حاضر برنامه خاصی برای توسعه کاشت پسته در استان وجود ندارد ولی طبق هماهنگی های صورت گرفته با انجمن پسته ایران و موسسه تحقیقات پسته قرار است بطور آزمایشی در دشت ارومیه کاشته شود.
وی افزود: لازم است در این باره مطالعات بنیادین انجام گرفته و در بلندمدت نتایج آن را بررسی کرد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی در مورد نقش ترویج باغات پسته در تغییر الگوی کشت و طرحهای احیاء دریاچه ارومیه اظهار کرد: درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان مقاوم است،این درخت به کم آبی و خشکی مقاومت زیاد نشان می‌دهد بطوری که درختان کهن را می‌توان بدون آبیاری به مدت خیلی طولانی شاید چند ده سال زنده نگاه داشت.
وی یادآور شد: پسته تا رسیدن به باردهی یعنی تا ۶ سالگی، آب زیاد می خواهد، همچنین احداث باغات پسته در آب و خاک مرغوب باصرفه ترو دارای توجیه اقتصادی است و برگشت سرمایه سریع تری دارد.
سکوتی گفت: تحمل پذیری پسته در شرایط شوری نسبی آب و خاک دلیل بر کاشت آن در خاکهای فقیر و شور نمی باشد به طوریکه با فقر خاک و بالارفتن شوری، عملکرد در واحد سطح کاهش یافته و به تدریج باغات غیراقتصادی می شوند.
تهیه الگوی کشت مهمترین گام در جهت نجات دریاچه ارومیه
وی تنظیم الگوی کشت را مناسبترین روش پیشنهادی اعلام کرد و افزود: بر طبق این الگو معین می شود که چه محصولی ، در کجا و کی کاشته می شود که در برنامه های ۵ تا ۱۰ ساله قابلیت اجرایی دارد.
سکوتی تنظیم و مدیریت مصرف آب را مهمترین مسئله در حفظ منابع آبی آذربایجان غربی برای برنامه ها احیاء دریاچه نام برده و تصریح کرد: اگر آب در تمام طول سال در اختیار کشاورزان قرار گیرد، بدیهی است که آنها برای کسب درآمد بیشتر کشتهای چندباره را با محصولات دلخواه بدون توجه به نیاز و مصرف آبی آنها در برنامه های خود جای خواهند داد که این کار باعث کاهش بیش از حد منابع آبی می شود.
وی با اشاره به اینکه در بحث خشک شدن دریاچه ارومیه همه نهادها و سازمانهای مرتبط مسئولند ، گفت: باید با همدلی و مشارکت همه جانبه و با یاری خداوند از مصرف بی اندازه آب جلوگیری کنیم تا حقابه دریاچه تأمین شود که این کار با اجرای عملیات و پروژه های مرکب امکانپذیر خواهد شد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خاطرنشان کرد: مهمترین گام در جهت نجات دریاچه ارومیه تهیه الگوی کشت و اجرای آن است که در آن صورت می توان گیاهانی با مصرف آب پایین و درآمدزایی بالا را ترویج و گسترش داد.
کاهش ۲۵ درصدی مصرف آب با ترویج کاشت پسته/ انگور کم توقع ترین محصول برای کاشت
دکتر عباس شفیعی در پاسخ به سوال اروم نیوز با بیان اینکه تاکنون طرحی در راستای کاشت پسته در آذربایجان غربی اجرا نشده است، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی و خاکی منطقه و همچنین با در نظر گرفتن این که پسته گونه ای کم توقع و مقاوم به سرما و گرمای زیاد است و از نظر تقاضای آبی جزء گونه های کم توقع است بنابراین می تواند به عنوان گونه جایگزین مطرح شود.
وی با اشاره به اینکه گونه وحشی پسته در جنگلهای آذربایجان غربی به صورت بومی وجود داشته و گونه خوراکی آن نیز در آذربایجان شرقی کشت می شود، افزود: با در نظر گرفتن اینکه کاشت پسته در آن استان به مرحله بادرهای رسیده است، می توان از این گونه برای کاشت در باغات آذربایجان غربی استفاده کرد.
رئیس دانشکده منابع طبیعی ارومیه اظهار کرد: نیاز آبی پسته ۹ هزار مترمکعب در هکتار و نیاز آبی سیب ۱۲ هزار مترمکعب در هکتار است، با این شرایط پسته حدود ۲۵ درصد مصرف آب کمتری دارد اما مناسبتر از آن انگور است که نیاز به ۸ هزار مترمکعب آب در هکتار دارد و از پسته نیز کم توقع تر است.
وی با بیان اینکه پسته ابتدا باید در مقیاس تحقیقاتی و در یک دوره ۵ الی ۱۰ ساله کاشت شود، تصریح کرد: در این صورت است که می توان تمامی جوانب کشت آن از جمله میزان رشد، محصول دهی، آفات و بیماری ها را مورد بررسی قرار داد و در انتها در صورت لزوم به صورت گسترده اقدام به کشت کرد که در این خصوص می توان برای صرفه جویی در زمان از تجربیات استانهای همجوار بهره جست.
به گفته شفیعی باید ابتدا مشکلات اجتماعی و اقتصادی عرصه های حاشیه دریاچه ارومیه مدنظر قرار گرفته و بعدا برنامه های کاشت اعلام شود.
رییس دانشکده منابع طبیعی ارومیه تصریح کرد: در غیر این صورت بدون کمک مردم و مشارکت آنها نمی توان به موفقیت طرحها امید داشت.
آبیاری کم از خصوصیات پسته است/ کاشت بادام باید مدنظر قرار گیرد
یعقوب دادگر از کشاورزان حاشیه دریاچه ارومیه نیز در این باره گفت: از مدتها پیش در قسمتی از اراضی روستای اوصالو و ایوبلو اقدام به کاشت پسته شده است که در زمین کاشت شده اینجانب نیز علی رغم کاشت نهالهای آنها، تقریبا به صورت طبیعی و بدون دخالت علمی و زدن پیوند رشد کرده اند.
وی با اشاره به ضرورت ایجاد پیوند در نهالهای کاشته شده پسته برای باردهی افزود: نهالهایی که در آنها پیوند زده می شوند بعد از یکسال محصول دهی دارند اما در غیر اینصورت این پروسه تا ۸ سال می تواند به تأخیر بیافتد که مهمترین مشکل در این خصوص است.
دادگر اظهار کرد: در بحث آفت پسته نیز یک نوع کرم در این درختان در هنگام محصول دهی به وجود می آید که در سالهای اخیر اگرچه آسیبهایی وارد کرد اما با سم پاشی در فصل مناسب ، کرمهای آفت دیگر به وجود نیامدند.
وی یکی دیگر از معضلات پسته در زمینهای کاشته شده در اراضی روستای اوصالو را هجوم زاغهای محلی به میوه های کال و نرسیده آن عنوان کرد و افزود: متأسفانه با هجوم آنها در سالهای اخیر از درختان بارده نتوانستیم محصول چشمگیری برداشت کنیم.
دادگر نیاز آبی کم را از خصوصیات پسته بیان کرد و گفت: در حال حاضر با توجه به اینکه تعدادی نهال کاشته شده است، در سال تنها چهار بار و با چند لیتر آن هم به صورت دستی آنها را آبیاری می کنم و به نظر می رسد کافی باشد و مشکلی نیز در سالهای اخیر به وجود نیامده است و نهالهای پسته رشد خوبی داشته اند.
این کشاورز و معلم اورموی با اشاره به اینکه در اراضی حاشیه ای دریاچه از گذشته درختان بادام کاشته می شدند و محصول دهی خوبی داشتند، خاطرنشان کرد: در قسمتهایی که رفته رفته تبدیل به شوره زار می شوند می توان درختانی همچون انگور، آلو و گلابی را کاشت که بر اساس تجارب به دست آمده نتیجه خوبی در اراضی روستای اوصالو داشته اند.
گزارش از احمد اسدی
انتهای پیام/
